WSZECHŚWIAT PRZEZ LORNETKĘPlama niebieskiej herbatki
http://www.cloudynights.com/item.php?item_id=2647Oryginalny PDF
Sierpień 2011Phil Harrington
Tłumaczenie: Marcin Siudzinski (Astronoce.pl)
Jeśli istnieje region nieba dla lornetek piękniejszy niż obszar wokół asteryzmu Czajnik Strzelca, to go nie znam. Garrett Serviss, autor klasycznej pozycji książkowej
Round the Year with the Stars tak pisał:
Dobra lornetka teatralna jest niemal nieodzowna dla tych, którzy chcieliby podziwiać wspaniałość tego niezwykłego regionu. Jego bogactwa niemal przytłaczają hojną obfitością. Tu każdy może zbierać gwiazdy garściami jak złoty piasek z koryta rzeki Pactolus. Strzelec jest jak ogromna grota, cała rozświetlona i połyskująca milionami lśniących klejnotów.
W tym miesiącu, podążymy śladami Serviss'a odwiedzając niektóre obiekty w okolicach Czajnika.
Powyżej: mapa nieba letniego z książki Star Watch, Phila Harringtona
Powyżej: mapa przeglądowa
Wszechświata przez Lornetkę w tym miesiącu. Źródło:
Touring the Universe through Binoculars Atlas (TUBA),
www.philharrington.net/tuba.htm
Zaczniemy od najpiękniejszej mgławicy emisyjnej nieba letniego,
Messiera 8. Znana lepiej jako Mgławica Laguna, M8 leży około jednego pola lornetki na zachód od gwiazdy Kaus Borealis (Lambda Sagittarii) na czubku wieczka czajnika. Tam, spostrzeżesz kilkanaście ciasno upakowanych gwiazd zaplątanych w poświacie obłoku. Wiele z tych gwiazd należy do gromady otwartej
NGC6530, która w rzeczywistości na naszych oczach powstaje z obłoków M8.
Zauważ, że M8 nie jest jednorodna, a raczej wygląda na nieco niesymetryczną. Część zachodnia jest nieco jaśniejsza od wschodniej. Pasmo, lub "laguna", zasłaniającego ją pyłu dzieli mgławicę. Dostrzeżenie samej ciemnej laguny w lornetce jest wyzwaniem, ale jest możliwe jeśli masz dobry wzrok, pewną rękę i ciemne niebo.
Szkic M8 (poniżej) i M20 (w środku) wykonany przez autora przy pomocy lornetki 10x50. Kierunek północny na górze. Szkic z książki autora Cosmic Challenge.
Badania wskazują, że M8 obejmuje obszar 140 na 60 lat świetlnych. Wodór, który tworzy M8 jest zjonizowany, co oznacza, że jest pobudzany do świecenia przez energię ultrafioletową uchodzącą z gwiazd w niej leżących. Te same gwiazdy tworzą silne wiatry które mnożą leiste chmury przypominające ziemskie tornada. Mimo iż pozostają one niewidoczne dla obserwatorów amatorów, Teleskop Kosmiczny Hubble'a pokazuje te chmury z zaskakującymi szczegółami, a każda z nich ma długość około pół roku świetlnego.
Nie ruszając lornetką, mniej niż pół pola na północ od M8 poszukaj małego wzoru z gwiazd o kształcie diamentu. Dobrze się przypatrz, a może zauważysz, że południowa gwiazda diamentu jest w rzeczywistości otoczona przez drugą, dużo mniejszą mgławicę. To
M20, Mgławica Trójlistna Koniczyna. Niestety, chociaż Trójlistna na zdjęciach wygląda przepięknie, jej niewielkie rozmiary kurczą ją w lornetce do malutkiej poświaty. Wymaga ona co najmniej 50x aby dostrzec ciemne pasma które sprawiły, że XIX-wieczny astronom John Herschel ochrzcił ją "Trójlistną" (ang. Trifid), z łacińskiego słowa trifidus, "podzielona na trzy".
Następnie, złożymy wizytę gromadzie otwartej
M21, nieco na północny-wschód od M20. Większość lornetek rozdzieli jedynie kilka gwiazd, podczas gdy reszta zlewa się w delikatną poświatę. Dzięki badaniom widm gorących, niebiesko-białych gwiazd gromady, astronomowie wiedzą, że M21 ma jedynie około 4,5 miliona lat. Innymi słowy, M21 zaczęła się formować w mniej więcej tym samym czasie gdy nasi prastarzy wodni przodkowie opuszczali oceany i ewoluowali w pierwsze dinozaury. Pomyśl o tym w czasie dzisiejszych obserwacji.
Od M8, skocz 3,5 stopnia na południe aby zapolować na malutką gromadę otwartą
NGC6520, leżącą nieco na wschód-południowy-wschód od gwiazdy tła o jasności 7mag. Mimo iż jest ona jednym z celów Astronomical League's Deep-Sky Binocular Club, jest to trudny test dla większości lornetek. Nawet pod ciemnym niebem, moja 10x50 pokazuje jedynie słaby ślad. Wymaga ona dodatkowej mocy 16x70 aby rozdzielić linię trzech słabych gwiazd wskroś owalnej gromady.
Podobnie jest z ciemną mgławicą
Barnard 86. Tak jak z większością ciemnych mgławic, B86 jest trudnym testem dla lornetki nawet pod najczarniejszym niebem. Jeśli nieco na zachód od tamtej gwiazdy tła nic nie widzisz, być może widzisz mgławicę. A może nie.
Przeskocz z powrotem do gwiazdy Kaus Borealis i przesuń się 1 stopień na północny-zachód. Tam, pomiędzy gwiazdą Kaus Borealis a gwiazdą tła o jasności 6mag, zobaczysz może małą, delikatną poświatę. To
M28, trudny cel dla lornetek o aperturze mniejszej niż 50mm. Spodziewaj się zobaczyć nieco więcej niż nieostrą "gwiazdę".
Jeśli M28 okaże się za trudna, spróbuj się z
M22. Leży ona 2,5 stopnia na wschód-północny-wschód od gwiazdy Kaus Borealis. Mimo iż lornetka nie rozdzieli żadnej z gwiazd gromady, jest ona nie do przeoczenia jako nieostry, okrągły dysk obok trójkąta równoramiennego utworzonego ze słabych słońc. Według mnie, M22 jest najpiękniejszą kulistą widoczną z większości terytorium półkuli północnej, deklasującą nawet potężną M13 w Herkulesie.
Jak widać na poniższej liście, jest tu jeszcze wiele obiektów które zajmą Ci czas w tym miesiącu. Każdy z nich widnieje na powyższej mapie. Ile z nich potrafisz znaleźć?
Masz pomysł na fajny cel lornetkowy którym chcesz się podzielić? Powiedz mi o nim! Napisz do mnie na
phil@philharrington.net.
Do następnego miesiąca, pamiętaj, że jeśli chodzi o obserwacje letnie, dwoje oczu jest lepsze od jednego!
O Autorze:Ostatnia książka Phila Harringtona nosi tytuł
Cosmic Challenge. Aby dowiedzieć się więcej, odwiedź jego stronę internetową:
www.philharrington.net.
Wszechświat przez Lornetkę Phila Harringtona jest chroniony prawem autorskim 2011 przez Philipa S. Harringtona. Wszelkie prawa zastrzeżone. Zakaz kopiowania, całości lub części, poza pojedynczymi kopiami do użytku osobistego, bez pisemnej zgody posiadacza prawa autorskiego.
