WSZECHŚWIAT PRZEZ LORNETKĘŁabędzi śpiew lata
http://www.cloudynights.com/item.php?item_id=2650Oryginalny PDF
Wrzesień 2011Phil Harrington
Tłumaczenie: Marcin Siudzinski (Astronoce.pl)
W tym miesiącu, kiedy mgła i upał lata powoli ustępują miejsca suchszym nocom jesiennym, Łabędzia znajdziemy szybującego wysoko na wieczornym niebie. Jedynie kilka gwiazdozbiorów oferuje tak zróżnicowaną kolekcję celów lornetkowych jak Łabędź. Odwiedziliśmy kilka na tych łamach w zeszłym październiku i powracamy aby kontynuować tę podróż.
Naszą odskocznią w tym miesiącu jest centralna gwiazda Łabędzia, Sadr, oznaczona w większości atlasów jako Gamma Cygni. To z tego punktu rozciągają się łabędzie skrzydła, na zachód do Zeta Cygni, a na wschód do Eta Cygni.
Powyżej: mapa nieba letniego z książki Star Watch, Phila Harringtona
Powyżej: mapa przeglądowa
Wszechświata przez Lornetkę w tym miesiącu. Źródło:
Touring the Universe through Binoculars Atlas (TUBA),
www.philharrington.net/tuba.htm
Zacznijmy naszą wizytę od asteryzmu. W roku 2003, dostałem maila od Hope'a Douglasa Harle-Moulda z Kenmore w Nowym Jorku, opisującego kilka ciekawych asteryzmów które odkrył on przy pomocy lornetki. Pierwszy z nich jest skoncentrowany wokół Sadra i ochrzczony jako
Bursztynowe Serce Łabędzia. Autor pisze: "Środkowa gwiazda w Krzyżu Północy, gdzie mogłoby być serce Łabędzia, jest dla moich oczu bursztynowa. Gołym okiem jawi się samotna, ale w lornetce widać ją otoczoną przez halo słabych gwiazd. Gwiazdy te tworzą charakterystyczny kształt serca, lekko okrągłego, ale wyraźnego serca. Co więcej, bursztynowa gwiazda leży w środku wierzchołka serca, niczym klejnot w wisiorku". Chociaż region ten jest pełen gwiazd, serce jest wyraźnie dostrzegalne w lornetkach 7x do 10x.
Charles Messier przeoczył Bursztynowe Serce w czasie przeglądu tego obszaru w lipcu 1764, ale dostrzegł małą gromadkę gwiezdną leżącą nieco mniej niż 2 stopnie na południe-południowy-wschód od Sadra. Notując jej pozycję, dodał ją jako 29 wpis w swoim słynnym katalogu. Mimo, iż nie jest z tych najpiękniejszych Messierów,
M29 jest widoczna w małej, ręcznej lornetce jako malutka, czworoboczna plamka światła, z być może dwoma lub trzema słabymi punkcikami w niej schowanymi. Moje lornety 20x80 i 25x100 wystarczają do rozdzielenia w gromadzie wzoru chochli, który bardzo przypomina dużo jaśniejsze Plejady na niebie zimowym. Cztery z najjaśniejszych gwiazd gromady tworzą czworoboczną misę, a piąta gwiazda może wyobrażać krótką rączkę.
Szkic M29 wykonany przez autora przy pomocy lornetki 20x80. Kierunek północny na górze.
Być może dostrzeżesz drugą, słabszą kępkę niebieskiego puchu, leżącą o średnicę Księżyca w pełni na północ od Sadra. To gromada otwarta
NGC6910. Za jej odkrywcę z roku 1786 uznaje się Williama Herschela, kiedy opisał ją jako "dość jasną, dość małą, ubogą, dość zagęszczoną, gwiazdy od 10 do 12 mag". Oczywiście, było to w jego 18,7-calowym reflektorze. Lornetki pokażą małą, delikatną poświatę z prześwitującą jedną lub dwoma słabymi gwiazdami. To wciąż wystarczało aby NGC6910 zasłużyła na miejsce w
Binocular Deep Sky Club Ligii Astronomicznej.
Nasz następny przystanek,
NGC6819, przycupnął około 8 stopni na zachód od Sadra i również jest członkiem Binocular Deep Sky Club. Z jasnością 7mag i rozmiarem jedynie 5 minut łuku, ta mała gromada otwarta jest z łatwością przeoczana w trakcie swobodnego przeczesywania tego obszaru. Szukaj jej delikatnej poświaty skoncentrowanej na trójkącie z gwiazd. Jej okrągły, rozmyty wygląd w lornetce -- a nawet w małych teleskopach -- przypominać może niektóre odległe gromady kuliste. Jednakże analizy spektralne jej gwiazd nie pozostawiają wątpliwości, że jest to gromada otwarta.
Zanim wrócisz do Sadra, zrób sobie objazd w kierunku północnym do kolorowej gwiazdy potrójnej
Omikron-1 Cygni. Omikron-1 leży 5 stopni na zachód-północny-zachód od Deneba. Machnij lornetką w jej kierunku, a zobaczysz nie jedno, ale dwa słońca. Omikron-1 o jasności 4mag jawi się jako blado-pomarańczowa, natomiast jej towarzyszka o jasności 5mag, 30 Cygni, jest niebiesko-biała. Lekkie rozogniskowanie lornetki wzmocni barwy, ale wyostrz dobrze aby dostrzec trzeci składnik, słońce o jasności 7mag nieco na południowy-wschód od Omikron-1. Stabilna ręka będzie niezbędna aby go dostrzec w lornetce 10x. Tak na marginesie, te trzy gwiazdy nie są ze sobą powiązane fizycznie w przestrzeni kosmicznej, a jedynie leżą w linii naszego wzroku w przeładowanym polu Drogi Mlecznej.
Wracamy do Sadra, ale tylko na krótką chwilę, przed skierowaniem się na południowy-wschód w kierunku Epsilon Cygni. Zatrzymaj się w około trzech czwartych tej drogi. Czy widzisz zgrupowanie słabych gwiazd rozciągające się na obszarze nieco większym niż Księżyc w pełni? To rzadko obserwowana gromada
Ruprecht 173 (w skrócie Ru 173 na mapie). Przez lornetkę 50mm można naliczyć dwa tuziny gwiazd gromady, z czterema najjaśniejszymi ustawionymi w kształt wąskiego diamentu. Dużo większe lornetki nie mają tu przewagi, z powodu swoich mniejszych pól widzenia w których z łatwością ginie efekt gromady.
Dla fanów gwiazd zmiennych, Ruprecht 173 gości
X Cygni, dobrze znaną zmienną Cefeidę. Jak wszystkie Cefeidy, X jest żółtym olbrzymem. Lornetki nadają się do śledzenia jej pełnego, 16-dniowego cyklu. W swoim maksimum, X osiąga jasność 6mag i jest najjaśniejszą gwiazdą gromady. W minimum, schodzi do 7mag po czym jaśnieje ponownie.
Naszym ostatnim celem w tym miesiącu jest
NGC7063, którą zobaczysz blisko lewej (wschodniej) krawędzi powyższej mapy przeglądowej. Znajdziesz ją 2 stopnie na północny-wschód od Upsilon Cygni o jasności 4mag. Używając metody zerkania w mojej lornetce 10x50, NGC7063 jest słabo widoczna jako mała mgławicowata plamka szarawego światła ze śladem około pół tuzina słabych gwiazd w niej zawartych.
W tym zaułku Wszechświata Przez Lornetkę nie odczujesz braku innych celów lornetkowych. Spójrz niżej na to, co na Ciebie czeka!
Nie zapomnij kliknąć na
'Oryginalny PDF' na górze strony aby ściągnąć wersję tego artykułu do wydruku który możesz wziąć na obserwacje lub zachować na później.
Masz pomysł na fajny cel lornetkowy którym chcesz się z nami podzielić? Wyślij mi maila na
phil@philharrington.net.
Późnym latem Droga Mleczna jest cudowna do przeglądu lornetką i po raz kolejny udowadnia, że dwoje oczu jest lepsze od jednego.
O Autorze:Ostatnia książka Phila Harringtona nosi tytuł
Cosmic Challenge. Aby dowiedzieć się więcej, odwiedź jego stronę internetową:
www.philharrington.net.
Wszechświat przez Lornetkę Phila Harringtona jest chroniony prawem autorskim 2011 przez Philipa S. Harringtona. Wszelkie prawa zastrzeżone. Zakaz kopiowania, całości lub części, poza pojedynczymi kopiami do użytku osobistego, bez pisemnej zgody posiadacza prawa autorskiego.
