WSZECHŚWIAT PRZEZ LORNETKĘ
Latarnik
http://www.cloudynights.com/item.php?item_id=2828
Oryginalny PDF

Grudzień 2012

Phil Harrington
Tłumaczenie: Marcin Siudzinski (Astronoce.pl)







Ze wszystkich amatorów astronomii których przez lata miałem szczęście poznać, jednym z najbardziej ujmujących był Lucjan Kemble. Ojciec Kemble, członek Zakonu Franciszkanów, był utalentowanym obserwatorem z Saskatchewan w Kanadzie, oraz prawdziwie wspaniałym człowiekiem. Miałem ogromną przyjemność korespondować z "Latarnikiem", jak był nazywany wśród przyjaciół, wiele razy przed jego śmiercią w lutym 1999 roku.



Ojciec Kemble pasjonował się obserwacjami głębokiego nieba zarówno przez teleskopy jak i lornetki. Podczas gdy często pisaliśmy do siebie o polowaniach na słabe grupy galaktyk, jego najtrwalszym dziedzictwem astronomicznym jest ciekawy asteryzm na który natknął się on ponad 25 lat temu podczas przeglądu niewyraźnego gwiazdozbioru Żyrafy (Camelopardalis) w lornetce 7x35. Żyrafa obejmuje pozornie bezgwiezdną pustkę pomiędzy Woźnicą a Małą Niedźwiedzicą.

Mimo iż słaby zarys Żyrafy sprawia, że zlokalizowanie odkrycia Ojca Kemble jest dostatecznie trudne, jednocześnie pomaga mu to wyróżnić się kiedy już go znajdziemy. Wyceluj swoją lornetkę w około połowie drogi pomiędzy Kapellą a Gwiazdą Polarną i szukaj gwiazd Alfa i Beta Camelopardalis o jasności 4mag. Po ich znalezieniu, wybierz się na krótką wycieczkę na południe od Bety do ładnej lornetkowej gwiazdy podwójnej składającej się z 11 Camelopardalis o jasności 5mag oraz 12 Camelopardalis o jasności 6mag. Gwiazdy dzielą 3 minuty łuku, co sprawia iż jest to łatwa zdobycz dla większości lornetek.

OK, teraz przesuń się mniej więcej 6^o, lub około jednego pola lornetki, na zachód od Alfy i Bety. Wypatruj strumienia słabych gwiazd o jasnościach pomiędzy 7 a 9 magnitudo, płynącego na południowy wschód i zaakcentowanego samotnym słońcem 5mag w około połowie jego długości. To Kaskada Kemble'a, nazwa nadana grupie przez słynnego autora głębokiego nieba Waltera Scott Houstona. Na powyższej mapie przeglądowej zobaczysz ją pod nazwą Hrr 3, jej skrótowym oznaczeniem w mojej książce Touring the Universe through Binoculars. W sumie, kaskadę tworzy 20 gwiazd ułożonych w ładnym rządku o jasnościach z zakresu od 5 do 10 magnitudo. Chociaż gwiazdy tego łańcucha o długości 2,5^o nie są ze sobą powiązane fizycznie, zdają się być ustawione w jednej linii z niemal wojskową precyzją. Załączony szkic pokazuje moje wrażenia z obserwacji przez lornetkę 10x50, natomiast w archiwum strony APOD NASA z 28 stycznia 2010 znajduje się piękne zdjęcie Kaskady.

Jeśli podążysz z jej nurtem na południowy wschód, powinieneś dostrzec słabą plamkę obok ostatniej gwiazdy łańcucha. To gromada otwarta NGC1502. Ojciec Kemble porównał ten widok do wodospadu wpadającego do basenu, co jest doskonałą analogią. NGC1502 jest domem dla 45 gwiazd które łącznie świecą blaskiem 6mag. Jednakże, moja lornetka 10x50 rozbija jedynie kilka osobnych punkcików; reszta łączy się w trójkątną poświatę.


Kontynuuj kolejne pole lornetki na południowy zachód do gwiazdy Struve 385 o jasności 5mag, ciasnego teleskopowego układu podwójnego często reprezentującego przednią nogę Żyrafy. Struve 385 to przydatny znacznik naszego kolejnego celu lornetkowego, gromady otwartej Stock 23. Kilka przewodników obserwacyjnych odnosi się do niej jako Gromada Pazmina, po amatorze astronomii Johnie Pazmino z Nowego Jorku, który przypadkowo natknął się na nią podczas obserwacji małym refraktorem w późnych latach 70-tych. W tamtych czasach bardzo niewielu obserwatorów widziało lub nawet słyszało o Stocku 23, ponieważ jest on, co zaskakujące, pominięty przez katalogi Messiera i NGC. W lornetkach jednakże, ładnie się on wyróżnia. Z jego 25 gwiazd, pół tuzina świeci blaskiem pomiędzy 7 a 9 magnitudo i jest widocznych w lornetce 50mm pod ciemnym niebem. Cztery najjaśniejsze tworzą trapez który przypomina mi malutką wersję głowy Smoka.

Nasz ostatni cel to Collinder 464, jeszcze jedna mało znana gromada otwarta. Znajdziesz ją około 8,5^o na północny wschód od Alfa Cam. Mimo iż 50 słońc tworzących gromadę Collinder 464 trudno odróżnić od otoczenia, zawsze jestem pod wrażeniem wzoru 1^o na 2^o złożonego z dziesięciu gwiazd, który obejmuje niektóre gwiazdy gromady jak również kilka na północ od niej. Będąc miłośnikiem psów, zawsze widzę je tworzące profil małego pudla. W rzeczywistości, ochrzciłem tę mini-konstelację Amy, po moim własnym pudelku. W moich oczach, Amy skierowana jest na zachód, z nogami wysuniętymi na południe i ogonem stojącym na baczność na wschodzie. Gwiazdy tworzące koniuszek jej nosa, ucha i ogona wyglądają na lekko pomarańczowe, natomiast reszta zdaje się biała.

We Wszechświecie przez Lornetkę w tym miesiącu zobaczymy o wiele więcej. Poniżej przedstawiam kilka innych celów lornetkowych z tego zakątka nieba.


Zanim spotkamy się znowu w roku 2013, pamiętaj, że w późnojesiennych i wczesnozimowych obserwacjach nieba, dwoje oczu jest lepsze od jednego.

---

O Autorze:
Phil Harrington napisał 9 książek o astronomii, w tym Star Ware, Star Watch oraz, ostatnią, Cosmic Challenge. Po więcej informacji odwiedź jego stronę internetową: www.philharrington.net.

Wszechświat przez Lornetkę Phila Harringtona jest chroniony prawem autorskim 2012 przez Philipa S. Harringtona. Wszelkie prawa zastrzeżone. Zakaz kopiowania, całości lub części, poza pojedynczymi kopiami do użytku osobistego, bez pisemnej zgody posiadacza prawa autorskiego.