WSZECHŚWIAT PRZEZ LORNETKĘ
Celując w Strzelca
http://www.cloudynights.com/item.php?item_id=2899
Oryginalny PDF

Sierpień 2013

Phil Harrington
Tłumaczenie: Marcin Siudzinski (Astronoce.pl)







Jest sierpień, a to może oznaczać tylko jedno: Drogę Mleczną! W tym miesiącu skupimy się na centrum naszej galaktyki i przebadamy obszar nieco na północ od asteryzmu "Czajnik" w Strzelcu. Znajdziemy tam kilka wspaniałych niebieskich trofeów które dodamy do naszej kolekcji.



Zacznijmy od gwiazdy Kaus Borealis [Lambda Sagittarii], wyznaczającej czubek wieczka Czajnika. Jej nazwa, tłumaczona z języka arabskiego, to "północny łuk", i jest trafna, bo gwiazda ta często przedstawiana jest jako wierzchołek naciągniętego łuku Strzelca na oficjalnych wizerunkach. W lornetkach pokazuje ona ciepłą, pomarańczową barwę, oznakę jej typu widmowego K.

Jedynie 1 stopień na północny zachód od Kaus Borealis znajdziemy małą, gęsto upakowaną gromadę kulistą M28. Mimo iż nie przyciąga wzroku jak kilka innych pobliskich kulistych, M28 wciąż jest warta uwagi. W mojej 10x50, M28 przedstawia się jako rozmyta "gwiazda". Nawet w mojej dużej lornecie 25x100, nadal wygląda ona jak mglisty puch nierozdzielonego pyłu gwiezdnego. Takież wrażenie zrobiła na Charlesie Messierze, kiedy ją odkrył w dniu 27 lipca 1764 roku. Zapisał on "mgławicę nie zawierającą gwiazd... okrągłą, widoczną z trudnością w 3,5-stopowym [ogniskowa] teleskopie". Prawdziwa natura M28 pozostała nieznana do momentu gdy William Herschel zobaczył ją jako "obłok gwiezdny" w swoich dużo większych teleskopach.


Jaśniejsza i większa kulista czai się 2,5 stopnia na północny wschód od Kaus Borealis, nieco za trójkątem z trzech gwiazd. M22 jest jedną z prawdziwych letnich perełek, deklasującą - w każdym razie w mojej skromnej opinii - Gromadę Herkulesa, M13. Część uroku musi być przypisana do jej rozgwieżdżonego otoczenia. Ale nawet mimo to, M22 jest prawdziwą perełką. Obserwując lornetką 10x50 zanotowałem okrągłą, rozmytą kulę światła, która jest zaakcentowana przez jaśniejsze jądro centralne, ale bez jakiegokolwiek śladu rozdzielenia. Niektórzy mówią, że jądro wygląda nieco trójkątnie, jednak na moje oko jest ono niemal idealnie okrągłe. W mojej 25x100, zewnętrzne halo M22 pokazuje ziarnistość, jakby na granicy rozdzielczości. Kilka słabych punkcików świetlnych wystaje z brzegów, ale nie jestem pewien czy są to prawdziwe gwiazdy gromady czy po prostu intruzi z pierwszego planu.

Gromada otwarta NGC 6716 widnieje na środku powyższej mapy przeglądowej z Touring the Universe through Binoculars Atlas (TUBA). NGC 6716, jedną z gromad znajdujących się na Astronomical League's Deep-Sky Binocular List, tworzą około trzy tuziny gwiazd. Jednakże jedynie cztery przełamują barierę zasięgu lornetki. Reszta łączy się w delikatną mgiełkę rozciągającą się na 7'. Gromadę NGC 6716 otacza kilka jaśniejszych słońc które mącą poczucie gdzie dokładnie zaczyna się, a gdzie kończy gromada. Jedna, SAO 161947 o jasności 7mag, wyróżnia się szczególnie z powodu swojej pomarańczowej barwy. Leży ona jedynie 12' na zachód-północny zachód od środka gromady.

Wykreśloną na środku mapy zobaczysz również gromadę otwartą Collinder 394 (Cr 394). Chociaż niektóre źródła zaliczają w poczet Cr 394 aż 50 gwiazd, lornetki rozdzielają jedynie mały, słabo zarysowany kwintet słońc o jasności 9mag który łatwo ginie na tle rozgwieżdżonej okolicy. Jako wskazówka, środek Cr 394 leży nieco na południowy wschód od środkowego punktu na linii pomiędzy NGC 6716 a gwiazdą tła 29 Sagittarii o jasności 5mag leżącą na zachód-południowy zachód.

Jak już odnajdziesz 29 Sgr, czy widzisz również drugi, nieco słabszy punkcik nieco na zachód od niej? To BB Sagittarii, gwiazda zmienna, cefeida. Wyglądająca jak złoty żar niedopałka, BB jedynie nieznacznie zmienia jasność pomiędzy 6,7 a 7,3 magnitudo w okresie nieco ponad 6,6 dnia. Niektóre badania sugerują, że BB jest również odległym składnikiem Cr 394.

W końcu, przesuńmy się do górnego lewego (północno-wschodniego) zakątka mapy przeglądowej ku NGC 6774. Leży ona 1,5 stopnia na zachód od Nu Sagittarii o jasności 5mag. Podczas gdy wiele podręczników obserwacyjnych pomija ją na rzecz innych obiektów Strzelca, pomyślałem, że może powinniśmy się tu na chwilę zatrzymać. Słabe zagęszczenie gromady i stosunkowo duże rozmiary kątowe, mniej więcej pół stopnia średnicy, mogą sprawić, że będzie ona trudna do zidentyfikowania w teleskopach. Ale lornetki z łatwością pokażą około 20 rozrzuconych gwiazd. Szukaj trójkątnego asteryzmu z gwiazd 7mag z wieloma słabszymi słońcami wewnątrz.

Jak widać na poniższej liście, musnęliśmy jedynie powierzchownie to, co ma do zaoferowania cały region Strzelca. Zmierz się z każdym celem i prześlij mi swoje obserwacje. Z przyjemnością zamieszczę je w przyszłych artykułach z tej serii gdy ponownie wrócimy do Strzelca.


Za miesiąc: poszukamy kilku późnoletnich przysmaków głębokiego nieba. Do tego czasu, pamiętaj, że dwoje oczu jest lepsze od jednego!

---

O Autorze:
Najnowsza książka Phila Harringtona nosi tytuł Cosmic Challenge. Po więcej informacji odwiedź jego stronę internetową: www.philharrington.net.

Wszechświat przez Lornetkę Phila Harringtona jest chroniony prawem autorskim 2013 przez Philipa S. Harringtona. Wszelkie prawa zastrzeżone. Zakaz kopiowania, całości lub części, poza pojedynczymi kopiami do użytku osobistego, bez pisemnej zgody posiadacza prawa autorskiego.