KOSMICZNE WYZWANIE
NGC 6886 i NGC 6905
Wersja oryginalna

Wrzesień 2016
Phil Harrington (Tłumaczenie: Marcin Siudzinski, Astronoce.pl)



Zalecana apertura na ten miesiąc:
Teleskopy 6-9.25 cala (15-24 cm)



W zeszłym miesiącu zaproponowałem dwie mgławice planetarne dostępne dla mniejszych apertur. W tym miesiącu ponownie zapolujemy na parkę planetarek. Jednakże tym razem będziemy potrzebować nieco więcej mocy by wykonać to zadanie.



Zacznijmy od NGC 6886, stosunkowo jasnej, ale bardzo małej mgławicy planetarnej we wschodniej Strzale. Przy przypadkowym spojrzeniu przez teleskop, będzie ona wyglądała jak jeszcze jedna gwiazda tła. A ponieważ leży przy wschodniej krawędzi letniej Drogi Mlecznej, jest tu wiele oszustek do przesiania, zanim odkryjemy prawdziwą rywalkę.

"Chwileczkę", myślisz. Spójrz na liczby w tabeli z danymi NGC 6886. Widoma średnica mgławicy wynosi 6 sekund łuku. To mało, ale zdecydowanie do wychwycenia jako tarczka w powiększeniu niższym niż 100x. Niestety, liczby mogą być mylące, a znamy to z każdej reklamy samochodowej. "Twój przebieg może się różnić". A w tym przypadku z pewnością tak będzie.

NGC 6886 sklasyfikowana jest jako mgławica planetarna 2+3. Jest to skrótowy opis NGC 6886 oznaczający gładką tarczę otoczoną nieregularną powłoką. Ten system oceny mgławic planetarnych, zwany skalą Woroncowa-Weliaminowa, opracowany został przez rosyjskiego astrofizyka Borysa Woroncowa-Weliaminowa (1904-1994). Jego 6-punktowy system opisujący morfologię mgławic planetarnych przedstawiony został w poniższej tabeli.

Skala Woroncowa-Weliaminowa morfologii mgławic planetarnych
1	Wygląd gwiazdowy
2	Gładki dysk (a, jaśniejszy w kierunku centrum; b, jednolita jasność; c, ślady struktury pierścieniowej)
3	Nieregularny dysk (a, bardzo nieregularny rozkład jasności; b, ślady struktury pierścieniowej)
4	Struktura pierścieniowa
5	Nieregularny kształt, podobna do mgławicy dyfuzyjnej
6	Anomalny kształt
Mgławice planetarne o bardziej złożonej strukturze scharakteryzowane są kombinacją klas. Na przykład, NGC 6886 jest opisana jako "2+3" z powodu złożonej morfologii jej dysku. NGC 6905, opisana poniżej, jest opisana jako "3+3".

Fotografie wykonane przez Kosmiczny Teleskop Hubble'a wyjaśniają wieloczęściowy opis NGC 6886 odsłaniając dwa "skrzydła" rozciągające się na dodatkowe 2 sekundy łuku po każdej ze stron okrągłej, wewnętrznej powłoki mgławicy. To daje jej całkowitą średnicę 6 sekund łuku. Jednak przez nasze teleskopy amatorskie widoczny będzie tylko dysk wewnętrzny, który ma średnicę jedynie około 2".

Rozpocznij swoją podróż w kierunku NGC 6886 od gwiazdy eta Sagittae o jasności 5mag, wyznaczającej ostrą końcówkę Strzały. NGC 6886 leży 1,8° na wschód od ety. Jeśli, tak jak ja, wolisz żeby ktoś inny wykonał za Ciebie robotę, wyceluj w etę, wyłącz napęd teleskopu, jeśli takowy masz, a następnie usiądź i zrelaksuj się przez dokładnie 7 minut i 12 sekund. W tym czasie obrót Ziemi odsunie Twój teleskop od ety, dokładnie w kierunku planetarki. Wykorzystując okular dający powiększenie 50x szukaj małego trójkąta równoramiennego składającego się z trzech słabych gwiazd, skierowanego na północny wschód. "Gwiazda" w południowo-zachodnim narożniku trójkąta to w istocie NGC 6886. Nie jesteś tego pewien? Czterokrotne podbicie powiększenia może pomóc, ale aby potwierdzić która to planetarka, przesuwaj w polu widzenia filtr wąskopasmowy lub, jeszcze lepiej, OIII. Gwiazda centralna mgławicy, kiedyś cztery razy bardziej masywna od naszego Słońca, świeci obecnie słabym blaskiem 18mag.

Potrafisz złapać Niebieski Błysk? To przydomek naszej drugiej rywalki, NGC 6905, mgławicy planetarnej 12mag w konstelacji Delfina. John Mallas, płodny obserwator głębokiego nieba w latach 1950-1970, nadał jej tę nazwę w swoim artykule zatytułowanym "Visual Atlas of Planetary Nebulae" z numeru lipiec/sierpień 1963 magazynu Review of Popular Astronomy. Było to 181 lat po odkryciu NGC 6905 przez Williama Herschela.

W przeciwieństwie od NGC 6886, sprawdzian przygotowany przez NGC 6905 nie wynika z jej małych rozmiarów. Wręcz przeciwnie. Wewnętrzna powłoka NGC 6905 mierzy 42"x84", dużo jak na planetarki; a jej zewnętrzna krawędź niemal podwaja tę średnicę.

Nie, wyzwanie postawione przez Niebieski Błysk to samo na nią polowanie. NGC 6905 leży w północno-zachodnim Delfinie, gdzie brak gwiazd widocznych gołym okiem. Prawdą jest, że to nieistotne jeśli używasz teleskopu z GoTo. Po prostu wyklikaj N-G-C-6-9-0-5 na pilocie i już system ze świstem prowadzi na cel. Jeśli to Twoja preferowana metoda, to w porządku. NGC 6905 powinna być łatwa do upolowania po wycelowaniu w odpowiedni obszar. Ale jeśli wolisz podjąć wyzwanie, chodź za mną.

NGC 6886 leży w połowie drogi pomiędzy etą a NGC 6905. Trzymaj NGC 6886 wyśrodkowaną, zmień okular na długoogniskowy i uważnie skieruj się na wschód. Odniesieniem niech będzie gwiazda 8mag którą miniesz po około 40'. Przejdź dalej kolejne 1,5° aż dostrzeżesz przekrzywiony pięciokąt z pięciu gwiazd 7mag i 8mag. Czy widzisz ciasny trójkąt z gwiazd 11mag i 12mag nieco na północ od środka pięciokąta? NGC 6905 będzie wyglądała jak niebieskawy dysk przy zachodniej stronie malutkiego trójkąta.

Jeśli zaliczyłeś już kilka bezskutecznych prób, użyj takiego samego sposobu podejścia do NGC 6905 jak w przypadku NGC 6886. Oznacza to wykorzystanie Ziemi jako swojego montażu GoTo. Wyśrodkuj na gwieździe eta, wyłącz napęd śledzący i rzuć zaklęcie. Tak jak poprzednio, za 7 minut i 12 sekund NGC 6886 przejdzie przez pole widzenia, ale Ty nie ruszaj się z miejsca i pozwól by minęło jeszcze trochę czasu. Ponieważ NGC 6905 również leży na wschód od ety, Ziemia skieruje Cię na nią w odpowiednim czasie - a dokładnie po 16 minutach.

Jak będzie już w polu widzenia, blada, niebiesko-zielona kolorystyka mgławicy powinna pomóc w wyróżnieniu jej z tłumu gwiazd pola. Przy 150x, mój 8-calowiec eksponuje nieco owalny dysk wydłużony w osi północ-południe. Eliptyczność obłoku potwierdzają fotografie, które ukazują dwa "skrzydła" rozciągające się od jasnego rdzenia centralnego. Dostrzeżenie gwiazdy centralnej 14mag możliwe jest przez 8- i 9.25-calowe teleskopy w idealnych warunkach. Poniższe odwzorowanie widoku w okularze odzwierciedla obraz z mojego 18-calowego reflektora.


Masz swój ulubiony obiekt-wyzwanie? Chciałbym usłyszeć o nim i o tym, jak poradziłeś sobie z tegomiesięcznym sprawdzianem. Skontaktuj się ze mną poprzez moją stronę internetową lub komentując ten e-artykuł na forum dyskusyjnym.

Pamiętaj, połowa zabawy to dreszczyk emocji. Gra trwa!

---

O Autorze:
Phil Harrington pisze comiesięczne artykuły z serii Binocular Universe w magazynie Astronomy oraz jest autorem 9 książek o tematyce astronomicznej. Aby dowiedzieć się więcej, odwiedź jego stronę internetową www.philharrington.net.

Kosmiczne Wyzwanie Phila Harringtona jest chronione prawem autorskim 2016 przez Philipa S. Harringtona. Wszelkie prawa zastrzeżone. Zakaz kopiowania, całości lub części, poza pojedynczymi kopiami do użytku osobistego, bez pisemnej zgody posiadacza prawa autorskiego.