KOSMICZNE WYZWANIEPrzypadek błędnej tożsamościWersja oryginalnaLuty 2017Phil Harrington (Tłumaczenie: Marcin Siudzinski, Astronoce.pl)
Zalecana apertura na ten miesiąc:
Teleskopy 15 cali (38 cm) i większe
Była sobie tajemnica w Rysiu. Historia zaczyna się w roku 1790, gdy William Herschel odkrył małą, mglistą poświatę około 2,5° na północny zachód od 27 Lyncis. Dodał ją później pod numerem 830 do swojej listy "bardzo słabych mgławic" (w skrócie H-III-830) i najwyraźniej poszedł dalej nie dostrzegając drugiej, słabszej plamki światła leżącej nieco na północny wschód.
Ten drugi obiekt został odkryty 66 lat później przez Williama Parsonsa, 3. Lorda Rosse, przez jego 72-calowy reflektor "Lewiatan". Oba zostały później włączone do
New General Catalog Johna Dreyera.
NGC 2474 opisana jest jako "słaba, całkiem mała, wydłużona?, jaśniejsza w środku, bardzo mała gwiazda?, duża gwiazda na północ za nią".
NGC 2475 jest wspomniana po prostu jako "tworząca mgławicę podwójną z" NGC 2474.
Powyżej: Mapa nieba zimowego ze Star Watch Phila Harringtona
Powyżej: Mapa przeglądowa Kosmicznego Wyzwania w tym miesiącu
Kliknij na mapę by otworzyć wersję PDF do druku.
Tajemnica NGC 2474 i 2475 ujrzała światło dzienne w roku 1939, gdy Rebecca Jones i Richard Emberson, astronomowie z Obserwatorium Harvarda, odkryli na zdjęciach rekonesansowych mgławicę planetarną, która zdawała się leżeć blisko oryginalnych współrzędnych NGC 2474/2475. Ich mgławica była dużym obłokiem typu pierścieniowego z dwoma wyraźnie jaśniejszymi płatkami w osi wschód-zachód.
Jones i Emberson ogłosili swoje odkrycie w sierpniowym wydaniu
Harvard College Observatory Bulletin z roku 1939 ("A Large New Planetary Nebula";
Harvard College Observatory Bulletin No. 911, pp.11-13, August 1939):
Na ostatniej płycie fotograficznej wykryty został słaby, mgławicowy pierścień łączący dwa zagęszczenia, NGC 2474, zaobserwowana przez Sir Johna Herschela, oraz NGC 2475. Ta druga odkryta została przez Lorda Rosse, który opisał ją jako tworzącą mgławicę podwójną z obiektem Herschela.
Ups. Nie tylko nieprawidłowo przypisali oni odkrycie NGC 2474 Johnowi Herschelowi, ale również błędnie zidentyfikowali NGC 2474 i NGC 2475 jako pojedynczą mgławicę planetarną.
Jednak ich błędu nie zauważono przez ponad 40 lat. To wystarczająco dużo czasu, by NGC 2474/75 zostały błędnie sklasyfikowane jako mgławica planetarna w oryginalnym katalogu mgławic planetarnych Perek-Kohoutek (PK) i kilku innych wiarygodnych źródłach.
Po ponad czterech dekadach zamieszania wiemy dziś, w dużej mierze dzięki badaniom Nancy i Ronalda Buta z Obserwatorium McDonalda Uniwersytetu Teksańskiego, że NGC 2474 i NGC 2475 to ciasna parka galaktyk eliptycznych odkrytych, odpowiednio, przez Herschela i Parsonsa. Szukaj ich zaledwie 2,4' na południowy zachód od złotawej gwiazdy 9mag SAO 26594 ("dużej gwiazdy" w opisie NGC).
Chociaż ich tożsamość jest już potwierdzona, wciąż istnieją pewne rozbieżności pomiędzy katalogowymi jasnościami tych dwóch obiektów, a ich wyglądem wizualnym. Mimo iż obydwie skatalogowane są z jasnością fotograficzną 14 magnitudo, NGC 2474 jest wystarczająco jasna by być widoczną w instrumentach 8-calowych. Jednak NGC 2475 wymaga co najmniej 12-calowca.
No dobrze, jeśli to galaktyki, to co odkryli Jones i Emberson? Rozwiązanie "Tajemnicy Zaginionego Rysia" leży pół stopnia dalej na północ. Znajdziemy tam mgławicę planetarną,
prawdziwą mgławicę planetarną, która obecnie jest poprawnie zidentyfikowana jako Jones-Emberson 1, oraz równocześnie w poprawionym katalogu Perek-Kohoutek jako
PK 164+31.1.
Łatwo nam krytykować Jones i Embersona za ich głupią pomyłkę, szczególnie że zdali sobie sprawę, że planetarka nie pasuje do oryginalnej pozycji NGC 2474. Ale jedno spojrzenie na planetarkę przez duży teleskop amatorski pokazuje - cóż, mógłbyś powiedzieć, podobnie jak NGC - mgławicę podwójną. Pech chciał, że PK 164+31.1 jest niezwykłą "mgławicą pierścieniową" z dwoma jaśniejszymi płatkami połączonymi przeciwległymi łukami słabej mgławicowości. Wizualne podobieństwo do pary słabych galaktyk jest niezaprzeczalne.
Chociaż jest ona widoczna w mniejszych teleskopach, aby odsłonić pełny pierścień, PK 164+31.1 potrzebuje tyle apertury ile możesz ku niej skierować. Znajdziesz ją 21' na zachód od charakterystycznego trapezu z gwiazd o jasnościach od 9 do 11 magnitudo. Wykorzystaj powiększenia pomiędzy 100x a 150x by dostrzec jej pełną rozpiętość, ale unikaj dużo wyższych, ponieważ wyższe powiększenia działają w rzeczywistości na niekorzyść planetarki. Jeśli chodzi o filtry, wąskopasmowy filtr mgławicowy pomoże zwiększyć prawdopodobieństwo dostrzeżenia pełnych 360° pierścienia, ale filtr OIII w rzeczywistości go stłumi. Wykorzystując metodę zerkania widziałem pełny pierścień przez mojego 18-calowca przy 121x. Dwa płatki były widoczne na wprost, a z dwóch węzłów południowy był jaśniejszy. Wychwyciłem zaledwie ulotne przebłyski pełnego pierścienia, i to jedynie zerkaniem.
Powyżej: Autorski szkic PK 164+31.1 widzianej przez 18-calowy reflektor
Masz swój ulubiony obiekt-wyzwanie? Chciałbym usłyszeć o nim i o tym, jak poradziłeś sobie z tegomiesięcznym sprawdzianem. Skontaktuj się ze mną poprzez moją
stronę internetową lub komentując ten e-artykuł na forum dyskusyjnym.
Do następnego miesiąca pamiętaj, połowa zabawy to dreszczyk emocji. Gra trwa!
O Autorze:Phil Harrington pisze comiesięczne artykuły z serii
Binocular Universe w magazynie
Astronomy oraz jest autorem 9 książek o tematyce astronomicznej. Aby dowiedzieć się więcej, odwiedź jego stronę internetową
www.philharrington.net.
Kosmiczne Wyzwanie Phila Harringtona jest chronione prawem autorskim 2017 przez Philipa S. Harringtona. Wszelkie prawa zastrzeżone. Zakaz kopiowania, całości lub części, poza pojedynczymi kopiami do użytku osobistego, bez pisemnej zgody posiadacza prawa autorskiego.
