KOSMICZNE WYZWANIE
NGC 404
Wersja oryginalna

Listopad 2017
Phil Harrington (Tłumaczenie: Marcin Siudzinski, Astronoce.pl)

Cel	Typ	RA	Dec	Gwiazdozbiór	Jasność [mag]	Rozmiary
NGC 404	Galaktyka	01h09,5m	+35°43,1'	Andromeda	11,2b	3,4'x3,4'

Czy wiesz, że jesienią 1973 roku odkryłem kometę?

Byłem w terenie z moim sędziwym reflektorem Newtona Criterion RV-8 Dynascope, skacząc po prostu po jesiennym niebie, gdy zauważyłem, że gwiazdy nie są idealnie ostre. Myśląc, że teleskop się rozkolimował, wycelowałem w pobliską jasną gwiazdę by sprawdzić czy sylwetka zwierciadła wtórnego jest prawidłowo wyśrodkowana w rozogniskowanym obrazie gwiazdy. Po drobnych poprawkach wszystko wyglądało dobrze, więc wyostrzyłem tę gwiazdę by sprawdzić całość przed kontynuowaniem obserwacji.

I oto zobaczyłem słabą plamkę światła tuż obok gwiazdy! Sprawdziłem, że nie był to wewnętrzny odblask czy aberracja optyczna. Cokolwiek widziałem, było prawdziwe! I nie było tego w moim atlasie nieba; wtedy był to Skalnate Pleso Atlas Coeli.

Moje podniecenie zostało przerwane gdy przypomniałem sobie lekturę pewnego artykułu z serii Deep-Sky Wonders Waltera Scotta Houstona o rzadko obserwowanej galaktyce w Andromedzie. Okazało się, że "odkryłem" NGC 404, odległą karłowatą galaktykę soczewkowatą S0, której zdarzyło się leżeć jedynie 8' od mojej gwiazdy testowej wybranej tamtej nocy, Mirach (beta Andromedae) o jasności 2 mag. Tyle o mojej nieśmiertelności.

NGC 404, z oczywistych powodów zwana Duchem Mirach, stała się od tamtej chwili moim ulubionym małym skarbem. Ponieważ leży ona tak blisko Mirach, zlokalizowanie tego malutkiego systemu jest dość łatwe. Wyceluj swój teleskop w stronę Mirach i - BANG - jesteś na miejscu.

Ale teraz pojawia się problem z dostrzeżeniem NGC 404. Skatalogowana z jasnością 11,2 mag, galaktyka jest ponad 4.300 razy słabsza od gwiazdy. W rezultacie, nawet najdelikatniejsze zamglenie nieba czy zakurzenie optyki rozproszy światło gwiazdy w polu wiedzenia i przyćmi delikatny obraz galaktyki.

Potrzebujemy strategii. Potoczna mądrość sugeruje, że aby dostrzec trudny obiekt tak blisko przytłaczająco jasnego źródła światła, musimy oddzielić je od siebie. Wybierz okular który da wystarczająco wysokie powiększenie by to osiągnąć i przesuń Mirach nieco poza pole widzenia podczas polowania na galaktykę. W przypadku mojego 4-calowego (10,2 cm) refraktora f/9,8 najlepszą kombinacją do dostrzeżenia galaktyki jest okular Plössl 12 mm (powyższy szkic). Mimo, że pole ma średnicę ponad 30', jest dostatecznie wąskie by pozwolić mi odsunąć gwiazdę na bok i dostrzec galaktykę.

Jeśli warunki seeingowe pozwolą, spróbuj podobnej kombinacji, ale dodaj do niej wysokiej jakości soczewkę Barlowa 2x. To dodatkowe podbicie powinno sprawić, że dostrzeżenie galaktyki będzie nieco łatwiejsze, ale tylko gdy będzie ona w polu o idealnej ostrości. Sprawdź to wykorzystując Mirach, ale po przesunięciu jej poza pole widzenia wyczekaj kilka chwil, by oko ponownie przystosowało się do ciemności.

A co do mojego odkrycia, cóż, wygląda na to, że William Herschel pobił mnie w tym o 189 lat; wpadł na NGC 404 w roku 1784. Zastanawiam się, czy sprawdził wówczas kolimację swojego teleskopu na Mirach.

O Autorze:
Phil Harrington pisze comiesięczne artykuły z serii Binocular Universe w magazynie Astronomy oraz jest autorem 9 książek o tematyce astronomicznej. Aby dowiedzieć się więcej, odwiedź jego stronę internetową www.philharrington.net.

Kosmiczne Wyzwanie Phila Harringtona jest chronione prawem autorskim 2017 przez Philipa S. Harringtona. Wszelkie prawa zastrzeżone. Zakaz kopiowania, całości lub części, poza pojedynczymi kopiami do użytku osobistego, bez pisemnej zgody posiadacza prawa autorskiego.