KOSMICZNE WYZWANIE


Duże lornety (70 mm +) i małe teleskopy 3-5 cali (75-127 mm)

Cel	Typ	RA	Dec	Gwiazdozbiór	Jasność [mag]	Rozmiary
Gwiazda Wodorowa Campbella	Mgławica planetarna	19h34,8m	+30°31,0'	Łabędź	9,6 (fotograficzna)	35"

Ta zaskakująco jasna mgławica planetarna leży jedynie 2,5° na północ od Albireo, ale niewiele osób ją widziało. Herschele ją przeoczyli i nie można jej znaleźć wśród wpisów w Nowym Katalogu Ogólnym (NGC).

Amerykański astronom William Wallace Campbell dostrzegł niezwykły gwiazdopodobny obiekt przez spektroskop wizualny w Obserwatorium Licka w roku 1893. Na podstawie jego widma od razu zauważył, że mimo jego gwiazdowego wyglądu nie patrzył na zwyczajną gwiazdę. Zamiast tego dostrzegł niezbadaną mgławicę planetarną.

Chociaż znamy ten rzadko obserwowany cel jako Gwiazdę Wodorową Campbella, jest ona częściej oznaczana na mapach jako PK64+5.1 lub Henize 2-438. Pierwsze, to jej oznaczenie w Catalog of Galactic Planetary Nebulae (Perek, Kohoutek; Acad. Publ. House of the Czech Acad. Sci., pp. 1 - 276, 1967), natomiast drugie pochodzi z pracy Karla Henize "Observations of Southern Planetary Nebulae", która ukazała się w Astrophysical Journal Supplement (vol. 14, p.125, 1967).

Gwiazda w centrum Gwiazdy Wodorowej Campbella skatalogowana jest jako HD 184738, rzadka gwiazda WC. Gwiazdy te są odmianą gwiazd Wolfa-Rayeta. Gwiazdy Wolfa-Rayeta to gorące, masywne gwiazdy szybko oddające materiał i tracące masę. Widma gwiazd Wolfa-Rayeta pokazują szerokie linie emisyjne helu, azotu, węgla, krzemu i tlenu, ale ze zwykle słabymi lub nieobecnymi liniami wodoru.

Gwiazdy Wolfa-Rayeta są podzielone według ich głównych widmowych linii emisyjnych. Masywne gwiazdy WN zdominowane są przez zjonizowany azot, podczas gdy gwiazd WC o niższej masie, jak HD 184738, charakteryzują się węglem. Wreszcie, w widmach gwiazd WO dominuje tlen.

Gwiazda Campbella leży 2,5° na północ od mojej ulubionej gwiazdy podwójnej, Albireo (beta Cygni), ale by ją znaleźć, zwykle wolę podejście od phi Cygni, kawałek drogi na północny wschód wzdłuż szyi Łabędzia. Kierując się 1° na zachód i 1/3° na północ od phi trafisz w właściwe miejsce. Tam szukaj linii przekątnej z trzech równomiernie rozmieszczonych gwiazd o jasności 10 magnitudo. Mgławica planetarna jest południowo-zachodnią "gwiazdą" tej linii.

Częścią wyzwania w identyfikacji Gwiazdy Campbella jest to, że gwiazda centralna mgławicy o jasności 10 magnitudo całkowicie przyćmiewa malutki dysk o wielkości 7,5 sekundy łuku w niskich i średnich powiększeniach. Jest widoczna w mojej lornetce 16x70 jako jedna z niezliczonych słabych gwiazd w przepełnionym polu gwiezdnego pyłu. W moim 4-calowym refraktorze wymaga ona powiększenia 200x by pokazać delikatną mgławicową poświatę, co widać na poniższym szkicu, ale jedynie po uważnym przypatrzeniu się jej metodą zerkania. Niewielką korzyść uzyskać można poprzez "mruganie" na mgławicę filtrem wąskopasmowym lub OIII, chociaż skromną poprawę widać przy wykorzystaniu filtra H-beta. Jeśli masz taki, spróbuj.

Dla tych, którzy wybierają się w tym miesiącu do Stellafane, Gwiazda Campbella jest jednym z 20 obiektów wymienionych na mojej liście BOO. Pierwszej Olimpiadzie Obserwacji Lornetkowych Stellafane (Binocular Observing Olympics), towarzyszącej popularnej zlotowej Olimpiadzie Obserwacji Ukrytych Skarbów (Hidden Gems Observing Olympics). Lista BOO, w tym mapy przeglądowe, może zostać pobrana ze strony internetowej Stellafane. Każdy, kto zobaczy 15 z 20 obiektów z listy podczas uczestnictwa w zlocie, kwalifikuje się do pamiątkowej broszki przedstawiającej "Bino-Ludzika" ("Little Bino-Man"), mojej wersji kultowego Ludzika (Little Man) Stellafane. Sprawdź zasady na stronie internetowej.

Jeśli będziesz uczestniczył w zlocie, mam nadzieję, że zajrzysz na moją pogawędkę, Harrington o Lornetkach, we Flanders Pavilion w sobotę, 11 sierpnia o godzinie 11. Mam nadzieję, że się tam zobaczymy!