KOSMICZNE WYZWANIE
NGC 147 i NGC 185
Wersja oryginalna

Listopad 2018
Phil Harrington (Tłumaczenie: Marcin Siudzinski, Astronoce.pl)



Zalecana apertura na ten miesiąc:
Małe teleskopy / duże lornety
od 2,8 do 5 cali (70-127 mm)

Cel	Typ	RA	Dec	Gwiazdozbiór	Jasność [mag]	Rozmiary
NGC 147	Galaktyka	00h33,2m	+48°30,5'	Kasjopeja	10,5b	13,2'x7,7'
NGC 185	Galaktyka	00h39,0m	+48°20,2'	Kasjopeja	10,1b	11,9'x10,1'

Z ostatnich szacunków wynika, że galaktyczny konglomerat znany jako Grupa Lokalna obejmuje co najmniej 54 systemy, a prawdopodobnie więcej, wszystkie w granicach 10 milionów lat świetlnych. Trzy galaktyki spiralne -- Droga Mleczna, Galaktyka Andromedy M31 i Galaktyka Spiralna Trójkąta M33 -- królują w tej kolekcji, ale rozsiana jest tu również horda mniejszych systemów. Większość z nich to galaktyki karłowate, eliptyczne lub sferoidalne.

Co najmniej 17 z tych mniej masywnych składników jest grawitacyjnie powiązanych z M31, tworząc system galaktyk satelitarnych. Dwie -- M32 i M110 -- są przyjemnymi wyzwaniami dla lornetek ręcznych. Zna je większość miłośników, ponieważ leżą one w tym samym polu widzenia z macierzystą Galaktyką Andromedy. Ale dwie inne, oznaczone jako NGC 147 i NGC 185, nie są tak znane. Obydwie leżą kilka stopni na północ od M31, za granicą z Kasjopeją, i mają mniejsze, słabsze dyski których dostrzeżenie stanowi dużo większe wyzwanie.

Aby je znaleźć, wyceluj swój teleskop lub lornetkę dokładnie w połowie drogi pomiędzy M31 a Shedarem (alfa Cassiopeiae), najjaśniejszą gwiazdą w "W" Kasjopei. Tam powinieneś znaleźć linię trzech gwiazd 5 magnitudo zorientowanych północ-południe. Wykorzystując okular długoogniskowy, skoncentruj się na najdalej na północ wysuniętej gwieździe tego trio, omicron Cassiopeiae. NGC 185 leży jedynie 1° na zachód od omicron, na tyle blisko by obydwie wcisnęły się w jednym polu widzenia okularu 26 mm w moim 4-calowym refraktorze. NGC 147 jest niemal dokładnie 1° dalej na zachód, więc jak już najdziesz jedną, będziesz niedaleko drugiej.

Zacznijmy od NGC 185, która jest jaśniejsza z tej parki. NGC 185 została odkryta przez Williama Herschela 30 listopada 1787 roku. Aby ją dostrzec, najpierw odsuń z pola widzenia blask omicron. Dzięki temu będziesz w stanie dostrzec nieco wydłużony dysk NGC 185 spakowany wewnątrz trójkąta gwiazd 8 i 9 magnitudo. Chociaż na fotografiach pełny rozmiar tej karłowatej galaktyki sferoidalnej rozciąga się na 12'x10', zewnętrzna granica jest o wiele za słaba by mogła być dostrzeżona wizualnie, przynajmniej w tym zakresie apertury. Badania wskazują, że NGC 185 leży 2,05 miliona lat świetlnych od nas, około 500.000 lat świetlnych bliżej niż M31.

Uderz kolejny stopień dalej na zachód i powinieneś odkryć NGC 147. Być może. Papa Herschel nie dostrzegł jej gdy odkrył NGC 185. To odkrycie zostawił dla swojego syna, Johna, który jako pierwszy ujrzał ją 42 lata później. Chociaż ma ona niemal tę samą jasność co NGC 185, jasność powierzchniowa tego słabego karła jest zauważalnie niższa, przez co trudniej ją wyłowić. I znów, spodziewaj się dostrzec małą, słabą, bezkształtną plamkę. Jedną z przyczyn, dla których NGC 147 stanowi większe wyzwanie, jest odległość. Leży ona w rzeczywistości nieco dalej niż M31, szacunkowo 2,53 miliona lat świetlnych od nas.

W przypadku obydwóch tych wyzwań będzie najprawdopodobniej wymagane wykorzystanie metody zerkania, szczególnie przy NGC 147. Ale czasami samo zerkanie to za mało. Innym sposobem wykrywania trudnych obiektów jest bardzo delikatne stukanie w bok teleskopu. Widzenie peryferyjne oka jest również bardzo wrażliwe na ruch, więc delikatne poruszanie boczne często ujawnia obiekty na granicy widoczności, nawet jeśli tylko na chwilę.

Czy kiedykolwiek złapałeś się na wstrzymywaniu oddechu podczas szukania trudnego celu przez teleskop? Ja tak. Niedobór tlenu, nawet przez kilka sekund, może właściwie znieczulić Twoje oczy, więc nie zapomnij o oddychaniu. W rzeczywistości, niektórzy obserwatorzy zauważają, że głębokie oddychanie przez 10 do 15 sekund przed spojrzeniem w okular, a następnie normalne oddychanie przy okularze, faktycznie uwydatnia słabe obiekty.

Przez teleskopy amatorskie i duże lornetki, obydwie pozornie wyglądają tak samo, z wyjątkiem różnicy w jasności powierzchniowej. Będzie tak, dopóki nie zagłębisz się bardziej. Zobaczysz wtedy, że są one w rzeczywistości radykalnie różne. NGC 147 to przeciętny karłowaty system sferoidalny. Analizy widmowe wskazują, że składa się on głównie ze starych gwiazd, a ostatni poważny zryw gwiazdotwórczy miał przypuszczalnie miejsce ponad 3 miliardy lat temu.

Ale spójrz dokładnie na NGC 185, a zobaczysz, że jest ona aktywna obecnie. Chociaż większość procesów gwiazdotwórczych również miała miejsce miliardy lat temu, wewnątrz znajdujemy gromady młodych gwiazd i zaskakująco aktywne jądro galaktyczne. Spowodowało to, że NGC 185 jest również sklasyfikowana jako galaktyka Seyferta typu II. Chociaż niektórzy kwestionują tę klasyfikację, czyni ona NGC 185 jedyną galaktyką Seyferta w Grupie Lokalnej.

Masz swój ulubiony obiekt-wyzwanie? Chciałbym usłyszeć o nim i o tym, jak poradziłeś sobie z tegomiesięcznym sprawdzianem. Skontaktuj się ze mną poprzez moją stronę internetową lub komentując ten e-artykuł na forum dyskusyjnym.