KOSMICZNE WYZWANIE


Teleskopy 6-9,25 cala (15-23 cm)

Cel	Typ	RA	Dec	Gwiazdozbiór	Jasność [mag]	Rozmiary
Jonckheere 320	Mgławica planetarna	05h05,6m	+10°42,4'	Orion	12,9p	26"x14"

22 stycznia 1916 roku, podczas ponownych obserwacji niektórych gwiazd ze swojego Katalogu i pomiarów gwiazd podwójnych odkrytych wizualnie od 1905 do 1916 do 105° od bieguna północnego i o separacji poniżej 5" (Catalog and Measures of Double Stars discovered visually from 1905 to 1916 within 105° of the North Pole and under 5" Separation), francuski astronom Robert Jonckheere wrócił do niewyraźnej podwójnej w Orionie, którą wcześniej oznaczył wpisem o numerze 320. Jonckheere miał później napisać o tym spotkaniu, w którym towarzyszył mu 28-calowy refraktor z Królewskiego Obserwatorium w Greenwich: "Zauważyłem, że obiekt który skatalogowałem jako J 320 nie jest gwiazdą podwójną, ale, tak jak w przypadku J 475, w większym instrumencie wydaje się być niezwykle małą, jasną wydłużoną mgławicą. Podobnie jak w przypadku J 900, ten obiekt również zdaje się być nową mgławicą" (na marginesie: Jonckheere 900 była opisana w artykule Kosmiczne Wyzwanie z marca 2017. A co z Jonckheere 475? Prawdopodobnie znasz ją lepiej jako mgławicę planetarną NGC 6741 w Orle).

Skatalogowana również jako PK 190-17.1 w obszernym katalogu mgławic planetarnych Perek-Kohoutek, J 320 leży w północnym Orionie, 7° na północny zachód od Bellatrix (gamma Orionis), zachodniego ramienia Myśliwego. Aby się tu dostać, skocz najpierw 6° na zachód od Bellatrix do 16 Orionis o jasności 5 magnitudo, a następnie kontynuuj kolejne 2° dalej na północny zachód do parki słońc 8 magnitudo, SAO 94320 i 94324. Mgławicę znajdziesz leżącą jedynie 15' na zachód od nich i tylko 5' na północny zachód od gwiazdy 9 magnitudo.

Oznacza to, że powinieneś ją tam zobaczyć. W tym problem. J 320 ma jasność około 12 magnitudo, i jest wystarczająco jasna by dostrzec ją przez 8-calowy teleskop uwięziony pod welonem podmiejskich świateł. Ale w tym polu jest tak wiele gwiazd, że wyłapanie która z nich to planetarka jest ciężkim zadaniem. J 320 mierzy jedynie 26"x14", i faktycznie łatwo pomylić ją z ciasną gwiazdą podwójną obserwując w niskim powiększeniu, jak to prawdopodobnie było w przypadku Jonckheere podczas jego wstępnego odkrycia. I znowu, możesz potrzebować błysku planetarki, wybaczcie ten zwrot, trzymając filtr wąskopasmowy między okiem a okularem. Spowoduje to stłumienie blasku gwiazd, ale nie planetarki. Delikwent nie będzie miał innego wyboru, jak tylko się poddać.

Moje notatki wykonane z 8-calowym reflektorem przy 56x przywołują mały, wydłużony obiekt, który rzeczywiście wyglądał jak parka blisko położonych gwiazd na krawędzi rozdzielczości. Jednak przejście na 203x szybko rozwiało to wyobrażenie. Dysk planetarki, choć wciąż niewyraźny, był łatwy do odróżnienia od gwiazdy podwójnej. Jej gwiazda centralna ma jasność 14,4 magnitudo, ale wymyka się dostrzeżeniu nawet przez mój 18-calowiec, być może zamaskowana wysoką jasnością powierzchniową mgławicy.

Fotografie ujawniają, że eliptyczność J 320 odzwierciedla jej płatkową strukturę, która przypomina motyla w locie. Badania przeprowadzone przez Szerokokątną Kamerę Planetarną (Wide Field Planetary Camera, WFPC2) Kosmicznego Teleskopu Hubble'a w roku 2003 ujawniły bardziej złożoną strukturę wewnętrzną niż w przypadku typowej planetarki dwubiegunowej. Dwie pary płatków dwubiegunowych są z łatwością widoczne, rozciągając się od rdzenia mgławicy. Jeden jest ułożony w przybliżeniu północ-południe, a drugi południowy wschód-północny zachód. Ponadto, zdjęcia Hubble'a odsłaniają dwie pary słabych węzłów nieco poza centrum mgławicy. W wyniku tak złożonej morfologii, J 320 sklasyfikowano nie jako po prostu planetarkę dwubiegunową (bipolarną), ale raczej jako przykład o wiele mniej powszechnej rasy znanej jako planetarki wielobiegunowe (polipolarne). Spróbuj powiedzieć to szybko trzy razy (ang. polypolar planetary)!

W końcu, koniecznie odwiedź wątek na forum: The joy of Jonckheere 320, a poly-polar planetary nebula założony w listopadzie 2015 przez użytkownika CN, iainp. Naszkicował J 320 podczas obserwacji przez 20-calowy (51 cm) reflektor przy 546x, a szkic nosi w sobie imponujące podobieństwo do zdjęcia Hubble'a.

Masz swój ulubiony obiekt-wyzwanie? Chciałbym usłyszeć o nim i o tym, jak poradziłeś sobie z tegomiesięcznym sprawdzianem. Skontaktuj się ze mną poprzez moją stronę internetową lub komentując ten e-artykuł na forum dyskusyjnym.