Zalecana apertura na ten miesiąc:

Podczas gdy 2019 zbliża się ku końcowi, porozmawiajmy o pierwszym. Zawsze ciekawiło mnie zobaczenie czegoś pierwszego, niezależnie czy jest to pierwszy dzień nowego roku, dzień otwarcia sezonu baseballowego, pierwszy rudzik zapowiadający wiosnę, pierwszy płatek śniegu na zimę, czy pierwszy obiekt w danym katalogu głębokiego nieba. W przypadku tego ostatniego, NGC 1 wraz z NGC 2 stanową nasze finałowe wyzwanie tego roku.

Po skompletowaniu i opublikowaniu w roku 1888 New General Catalogue of Nebulae and Clusters of Stars, lub NGC, John L.E. Dreyer (1852-1926) postanowił uporządkować ponad 7800 wpisów w kolejności rosnącej rektascensji rozpoczynając od godziny 00. Według współrzędnych na epokę 1860, na których oparto oryginalny NGC, ta parka malutkich galaktyk była pierwsza, ze skatalogowaną pozycją NGC 1 na 00h 00m 04s. Ale w następnych latach precesja Ziemi -- to 26000-letnie powolne, okrężne chybotanie się naszej osi obrotu -- przesunęła pod gwiazdami układ współrzędnych na niebie. Dziś, w epoce współrzędnych 2000, nie mniej niż 30 obiektów NGC ma "niższą" wartość rektascensji niż NGC 1.

Nie pozwolimy aby ten mały fakt zepsuł nam zabawę, prawda? Nigdy! NGC 1 i NGC 2 wciąż stanową ogromne wyzwanie dla naszych teleskopów. Obie te galaktyki spiralne leżą 1,4° na południe od gwiazdy Alpheratz, wyznaczającej północno-wschodni narożnik Wielkiego Kwadratu (choć technicznie, Alpheratz należy do sąsiedniej Andromedy; stąd jej zdublowana tożsamość jako alfa Andromedae). Podążaj za zakrzywioną linią czterech gwiazd 6,5 magnitudo, która rozciąga się na około 1,5° od Alpheratza ku południowemu zachodowi. Czwarta gwiazda z tej linii, żółty olbrzym SAO 73733, leży 0,5° na zachód od naszej galaktycznej parki.

NGC 1 jest jaśniejszą z tych galaktyk, i w rzeczywistości może być widoczna pod ciemnym niebem nawet przez teleskopy o aperturze 6 cali. Mój 10-calowiec przy 58x odkrywa słaby, owalny dysk zaledwie 2' na południe od gwiazdy 11mag. Podbijając powiększenie do 106x i wykorzystując metodę zerkania, mogę w jej centrum dostrzec gwiazdopodobne jądro. Jądro staje się łatwiejsze do dostrzeżenia przy trzy- lub czterokrotnym podbiciu powiększenia, ale jedynie przy stabilnym seeingu.

Zauważyłem także, że 106x to w sam raz by przez 10-calowca dostrzec mały, słaby dysk NGC 2. Podobnie jak NGC 1, NGC 2 jest lekko wydłużona i zorientowana w przybliżeniu północny zachód-południowy wschód. NGC 2 jest trzy razy słabsza niż jej sąsiadka, więc pokazuje jedynie słabą, jednolitą poświatę. Niezależnie od powiększenia, przygotuj się na wykorzystanie metody zerkania by w ogóle ją zobaczyć.

Pomimo ich bliskiego położenia, NGC 1 i NGC 2 nie stanowią prawdziwej pary fizycznej. Astronomowie mogą stwierdzić, że NGC 2 leży dalej niż NGC 1 badając przesunięcie ku czerwieni w ich widmach, a także porównując poziom szczegółów strukturalnych widocznych na zdjęciach. Dzisiejsze najlepsze szacunki stawiają NGC 1 w przybliżonej odległości 215 milionów lat świetlnych od nas, natomiast obliczony dystans do NGC 2 to około 345 milionów lat świetlnych.

Nawiasem mówiąc, niektóre mapy pokazują w bezpośredniej okolicy również inny cel, NGC 7839. Chociaż ten obiekt może wyglądać w teleskopach "mgławicowo", okazuje się, że NGC 7839 jest niczym więcej, jak parką bardzo słabych gwiazd Drogi Mlecznej, jakieś 4' na południowy zachód od NGC 2.

Do następnego miesiąca pamiętaj, połowa zabawy to dreszczyk emocji. Gra trwa!