 |
COSMIC CHALLENGE - Dwie Pary
[ARTYKUŁY]
2020-05-04 | Phil Harrington | źródło www.philharrington.net
 KOSMICZNE WYZWANIE
Zalecana apertura na ten miesiąc:
Duże lornety (>= 70 mm) i teleskopy 3-5 cali (76-127 mm)
| Cel |
Typ |
RA |
Dec |
Gwiazdozbiór |
Jasność [mag] |
Rozmiary |
NGC 4284
|
Galaktyka |
12h20,2m |
+58°05,6' |
Wielka Niedźwiedzica
|
14,3p
|
2,5'x1,1'
|
NGC 4290
|
Galaktyka
|
12h20,8m |
+58°05,6' |
Wielka Niedźwiedzica
|
12,7p
|
2,3'x1,5'
|
M40
|
Gwiazda podwójna
|
12h22,2m |
+58°05,0' |
Wielka Niedźwiedzica
|
9,5
|
50"
|
Większość przytaknie, że katalog obiektów głębokiego nieba Messiera stanowi najlepszą pojedynczą kompilację gromad gwiazd, mgławic i galaktyk widocznych z półkuli północnej. Jeśli jednak przychodzi czas na wyodrębnienie najlepszych ze 109 wpisów, często mamy problem z ich uzgodnieniem. Czy jest to Mgławica Oriona M42, Wielka Gromada Herkulesa M13, czy może mgławica Pierścień M57? Tak wiele możliwości! Jedno jest pewne -- na liście "najlepszych" nigdy nie natkniesz się na 40. wpis Messiera.
Powyżej: Mapa nieba wieczornego ze Star Watch Phila Harringtona
Powyżej: Mapa przeglądowa Kosmicznego Wyzwania w tym miesiącu
Kliknij na mapę by otworzyć wersję PDF do druku.
Wszyscy popełniamy błędy, a M40 jest jednym z błędów Messiera. Historia głosi, że w roku 1660 Jan Heweliusz, słynny obserwator z Gdańska, znany ze swego beztubusowego refraktora, opisał dostrzeżenie "mgławicy" w pobliżu gwiazdy Megrez (delta Ursae Maioris). Sto cztery lata później, choć starał się jak mógł, Messier nie potrafił powtórzyć obserwacji Heweliusza. Znalazł jedynie parkę położonych blisko siebie gwiazd 9 magnitudo. 24 października 1764 roku Messier zanotował:
Szukałem mgławicy nad ogonem Wielkiej Niedźwiedzicy, wskazanej w drugim wydaniu książki [Heweliusza] Figures des Astres... Znalazłem, korzystając z tej pozycji, dwie gwiazdy bardzo blisko siebie i o równej jasności, około 9 magnitudo, położone u nasady ogona Wielkiej Niedźwiedzicy: trudno jest je rozdzielić przez zwykły [nieachromatyczny] refraktor 6-stopowy [ogniskowa]. Można przypuszczać, że Heweliusz wziął te dwie gwiazdy za mgławicę.
Z przyczyn zapomnianych przez historię, Messier postanowił włączyć tę parkę do swojego katalogu, chociaż dobrze wiedział, że to tylko dwie gwiazdy. Scheda po Heweliuszu została wskrzeszona ponownie w roku 1863, gdy Friedrich Winnecke odkrył tę gwiazdę podwójną z Obserwatorium Pułkowo w Sankt Petersburgu (Rosja). Zanotował jej pozycję, a następnie, nie wiedząc o poprzednich obserwacjach, umieścił ją jako czwartą pozycję w swoim wykazie gwiazd podwójnych Doppelsternmessungen (Pomiary gwiazd podwójnych). W rezultacie, M40 jest często wymieniana jako Winnecke 4. Bardziej aktualne obserwacje bazujące na danych z satelity astrometrycznego ESA Hipparcos sugerują, że jej dwa składniki mogą być w rzeczywistości jedynie optycznym układem podwójnym, a nie prawdziwą parą. Nazywaj ją jak wolisz, M40 lub Winnecke 4, ale wciąż patrzysz na parę gwiazd o jasności 9,65 i 10,10 magnitudo o separacji około 53", która powoli rośnie. Jaśniejsza z tej parki to słońce typu widmowego G0, a druga jest gorętszą gwiazdą F8. Można je rozdzielić przez dużą lornetę oraz, w przeciwieństwie do opisu Messiera, stanowi niewielkie wyzwanie wizualne dla 3- i 5-calowych apertur. M40 szukaj około 1/2° na północny wschód od gwiazdy 5,5mag 70 Ursae Maioris, leżącej stopień na północny wschód od Megreza.
Powyżej: Autorski szkic M40 (po prawej), NGC 4290 (na środku) i NGC 4284 (po lewej) widzianych przez 4-calowy (102 mm) refraktor.
Powyżej: Znakomity astrofotograf Steve Bellavia wykonał to zdjęcie M40, NGC 4290, oraz NGC 4284,
wraz z PGC 39934 i PGC 39827 z Mattituck w stanie Nowy Jork.
Sprzęt: 6-calowy Celestron SCT, kamera ZWO ASI 533MC Pro, oraz filtr Astronomik L2 UV-IR cut.
Ekspozycja: 20x 180 sekund
Chociaż M40 pozostawia wiele do życzenia, w pobliżu kryje się inny obiekt, który jest godnym wyzwaniem dla tej wielkości teleskopów. NGC 4290, mała galaktyka spiralna z poprzeczką, leży jedynie 11' na zachód od M40. Jak wynika z mojego powyższego szkicu, obie z łatwością mieszczą się w polu widzenia mojego 4-calowego (102 mm) refraktora @85x, gdzie NGC 4290 przypomina słabą, być może lekko walną niewyraźną plamkę. Galaktyka, o jasności katalogowej 11,8mag, jest z trudem widoczna przez mój refraktor z podmiejskiego podwórka, ale jest wyraźna z ciemniejszych miejscówek. Jeśli dopisało Ci szczęście z NGC 4290, spróbuj znaleźć jeszcze słabszą galaktykę leżącą nieco na zachód od niej. Nawet pod najciemniejszym niebem, NGC 4284 jest bardzo trudnym obiektem dla mojego 4-calowego refraktora -- a nawet większych teleskopów. Przy jasności jedynie 13,5 magnitudo, jej obecność jest ulotna w moim 6-calowym (152 mm) teleskopie Schmidta-Cassegraina z miejscówki o NELM nieco lepszym niż 6,0. Wizualna wskazówka, że patrzysz we właściwe miejsce - NGC 4284 leży bardzo blisko dwóch gwiazd 13mag, jednej na wschód i jednej na południe od niej. Dla tych, z aperturami większymi niż podany zakres na tegomiesięczne wyzwanie -- znacznie większymi -- co powiecie o spróbowaniu szczęścia z PGC 39934? Możesz ją dostrzec na powyższym zdjęciu. PGC 39934 ma jasność 17 magnitudo i rozmiary zaledwie 0,6'x0,2'. Zawsze umykała mojemu 18-calowemu reflektorowi, ale może Tobie się uda. Jeśli to nieco zbyt trudne, daj szansę PGC 39827. Jej dysk o jasności 16 magnitudo znajdziesz około 4,5' na zachód od 70 Ursae Maioris. Wykorzystaj zdjęcie by do niej trafić.
Powodzenia w tegomiesięcznym Kosmicznym Wyzwaniu! I nie zapomnij opublikować swoich rezultatów w odpowiednim wątku na forum.
Do następnego miesiąca pamiętaj, połowa zabawy to dreszczyk emocji. Gra trwa!
 O Autorze:Phil Harrington pisze comiesięczne artykuły z serii Binocular Universe w magazynie Astronomy oraz jest autorem 9 książek o tematyce astronomicznej. Poprawione, drugie wydanie Cosmic Challenge: The Ultimate Observing List for Amateurs jest teraz dostępne z uaktualnionymi tabelami z danymi i mapami ułatwiającymi odszukanie różnych obiektów Układu Słonecznego, takich jak Pluton i Westa, a także lepiej oddanymi kopiami wielu moich szkiców, które towarzyszą każdemu ze 187 wyzwań obejmujących ponad 500 pojedynczych obiektów. Książka jest dostępna na Amazon.com. Aby dowiedzieć się więcej, odwiedź jego stronę internetową www.philharrington.net. Kosmiczne Wyzwanie Phila Harringtona jest chronione prawem autorskim 2020 przez Philipa S. Harringtona. Wszelkie prawa zastrzeżone. Zakaz kopiowania, całości lub części, poza pojedynczymi kopiami do użytku osobistego, bez pisemnej zgody posiadacza prawa autorskiego.
| |
| |
|
|
