Zalecana apertura na ten miesiąc:

Chociaż jest to jedna z najbardziej niewyraźnych konstelacji zodiakalnych, Rak kryje różnorodne cele, które przetestują nasze siły wczesną wiosną. Dostrzeżenie M44, gromady Żłóbek, gołym okiem może okazać się dużym wyzwaniem dla obserwatorów z terenów podmiejskich, a niedoceniana, druga gromada otwarta, M67, również może osiągnąć widoczność gołym okiem z bardziej wiejskich miejscówek. Podczas gdy gwiazdozbiór może pochwalić się wieloma wymagającymi galaktykami, w tym teście spróbujemy szczęścia z jedną z jego najpiękniejszych gwiazd podwójnych, Zetą (ζ) Cancri.

Wiele list "best of" obejmuje Zetę Cancri jako perełkę wiosenną, więc istnieje spora szansa, że Wasze drogi już się skrzyżowały. Dwa najjaśniejsze słońca Zety, znane jako Zeta-1 i Zeta-2, odkryte zostały w roku 1756 roku przez niemieckiego fizyka/astronoma Johanna Tobiasa Mayera. Zety dzieli 5 sekund łuku, co wystarcza by można je rozdzielić przez niemal każdy teleskop amatorski o aperturze 2 cali (5 cm) lub większej.

Piętnaście lat później, dokładne oczy Williama Herschela zauważyły, że Zeta-1 to nie akt solowy, a raczej ciasny duet gwiezdny. Znane dziś jako Zeta Cancri A i Zeta Cancri B, te żółtobiałe gwiazdy ciągu głównego mają z grubsza taką samą jasność i masę. Świecą z jasnością, odpowiednio, 5,6 i 6,0 magnitudo, i orbitują wokół wspólnego środka ciężkości z okresem 59,6 roku. W tym czasie ich separacja waha się pomiędzy 0,6" w peryastronie (punkt najbliższy) a 1,2" w apastronie (punkt najdalszy).

Ostatni apastron miał miejsce raptem w zeszłym roku, więc teraz jest czas, by je złapać. Zakładając stabilny seeing, 6-calowy instrument przy powiększeniu 200x lub wyższym może rozdzielić Zetę Cancri A i Zetę Cancri B na identyczne żółtawe reflektory niemal stykające się ze sobą. Jako wskazówka, gwiazdy są obecnie zorientowane niemal dokładnie w osi północ-południe, chociaż to się zmieni w trakcie dalszego ruchu orbitalnego gwiazd.

W roku 1831 syn Herschela, John, zauważył że Zeta-2 kołysze się nieznacznie na swojej orbicie wokół Zety-1. Chociaż zakładano, że to zachowanie było spowodowane przez drugą gwiazdę krążącą wokół Zety-2, ten niewidoczny towarzysz pozostał niepotwierdzony aż do roku 2000. W tymże roku, obserwacje fotograficzne wykonane za pomocą Teleskopu Kanadyjsko-Francusko-Hawajskiego przez J.B. Hutchingsa, R.F. Griffina i F. Ménarda w końcu rozdzieliły tego nieuchwytnego towarzysza (Direct Observation of the Fourth Star in the Zeta Cancri System; J. B. Hutchings, R. F. Griffin, and F. Ménard; Publications of the Astronomical Society of the Pacific 2000 112:772, 833-836).

W następstwie tego, dwa komponenty Zety-2 zostały oznaczone jako Zeta Cancri C i Zeta Cancri D. Sprawa nie jest jednak w pełni zamknięta. Chociaż badania spektroskopowe Zety D wykazały, że to czerwony karzeł, jej jasność sugeruje, że patrzymy nie na jedną, a na dwie gwiazdy karłowate, które pozostają zbyt blisko, by można je było rozdzielić nawet przez najlepszy obecnie sprzęt. Drugie śledztwo przeprowadzone podczas księżycowego zakrycia Zety w roku 2000 potwierdziło, że D faktycznie jest ciasnym układem podwójnym. Śledztwo to, adekwatnie zatytułowane "An Investigation of The Multiple Star Zeta Cnc by a Lunar Occultation" opublikowane zostało przez A. Richichi w Astronomy and Astrophysics, v.364, p.225-231 (2000).

Czy jakikolwiek teleskop amatorski może pokazać Zetę D? Zeta C, żółta gwiazda ciągu głównego, ma jasność 6,1 mag, natomiast nowo odkryta Zeta D ma zaledwie 10 mag. Dzieli je tylko 0,3 sekundy łuku, a ich okres obiegu wynosi 17 lat. To wyzwanie może przerosnąć nawet największe teleskopy amatorskie, choć znając wytrwałość miłośników astronomii, podejrzewam że może to być tylko kwestia czasu.