Zalecana apertura na ten miesiąc:

Jedną z moich ulubionych lornetkowych gromad otwartych całego nieba jest M44, gromada Żłóbek lub Praesepe, w Raku. To wspaniały cel dla niemal każdej lornetki. Nawet najmniejsza i najtańsza pokaże bogaty skarbiec gwiezdny. Dziewięć najjaśniejszych gwiazd w pobliżu środka gromady tworzy charakterystyczny asteryzm V, który zwany jest czasami Sercem Raka. Serce wskazuje południowy zachód i zawsze przyciąga uwagę.

Wśród gwiazd M44 ukrywa się co najmniej osiem odległych galaktyk. Do roku 1987 większość z nas nic o nich nie wiedziała. To wtedy opublikowano atlas nieba Uranometria 2000.0. Pokazywał on głębokie niebo, jakiego nie oferował do tej pory żaden atlas w wygodnym formacie, i natychmiast rzucił światło na tysiące obiektów, o których istnieniu żaden amator, z wyjątkiem być może kliku ekstremalnych łowców głębokiego nieba, nawet nie wiedział.

Największym problemem w dostrzeżeniu galaktyk w Żłóbku nie jest ich niska jasność, chociaż jest to zdecydowanie jeden z czynników. Ten problem blednie jednak w porównaniu do kłopotliwego położenia wśród gwiazd gromady. Gwiazdy te mają jasność 6 mag, więc bez trudu przyćmiewają te mizerne galaktyki o jasności 14-15 magnitudo. Chociaż do dostrzeżenia wszystkich galaktyk wymienionych w poniższej tabeli potrzebny będzie teleskop 15-calowy (38 cm) lub większy, najjaśniejsze dwie lub trzy można wyłowić w teleskopie 10-calowym (25 cm), a pod ciemnym niebem być może nawet w mniejszym.

Urodzony w Niemczech astronom Albert Marth odkrył pierwsze pięć z tych galaktyk w roku 1864 pracując jako asystent Williama Lassella w obserwatorium Lassella na Malcie. Osobiście uważam, że NGC 2647 jest najłatwiejsza do dostrzeżenia. Szukaj jej około 1' na północny wschód od gwiazdy 13 mag przy wschodniej flance gromady. Przy 206x mój 18-calowiec (46 cm) pokazuje słabą, okrągłą poświatę o średnicy nie większej niż 20", co widać na poniższym szkicu. Nigdy nie widziałem śladu rdzenia centralnego, ale inni dostrzegali gwiazdowe jądro, więc koniecznie sprawdź to sam. Największe teleskopy amatorskie mogą również wychwycić parkę bardzo słabych gwiazd po obu stronach galaktyki.

Przesuń się na zachód przez całą szerokość M44 do NGC 2624, kolejnej galaktyki na tyle jasnej, by dostrzec ją przez teleskopy 10-calowe (25 cm). Szukaj jej 8' na wschód od SAO 97973 o jasności 8 mag przy zachodniej krawędzi gromady. W moim 18-calowcu (46 cm) przy 206x  ta maleńka galaktyka spiralna wygląda jak słaba, kolista poświata o średnicy około 25", nieco jaśniejsza w kierunku centrum. Bardzo słaba gwiazda pola leży nieopodal na południowy zachód, a inna galaktyka, NGC 2625, leży około 3' na wschód-południowy wschód.

NGC 2625, galaktyka eliptyczna, jest mniejsza i słabsza niż jej sąsiadka, ale wciąż mogę ją dostrzec w 18 calach (46 cm) przy 206x. Chociaż wykorzystanie metody zerkania ujawnia bardzo słabą gwiazdę na zachodniej krawędzi galaktyki -- nie myl jej z supernową! Co ciekawe, niektóre katalogi podają NGC 2625 jako słabszą od NGC 2624 o ponad magnitudo. Jednak moje własne doświadczenie wskazuje, że jest ona słabsza o mniej niż pół magnitudo, więc potraktuj te liczby jako wskazówkę.

Poruszając się na południe, jako bardzo małe, słabe rozmycie widoczna jest parka blisko położonych galaktyk CGCG 89-56, skatalogowana w Catalog of Galaxies and Clusters of Galaxies autorstwa Fritza Zwicky. Zdjęcie DSS pokazuje dwie małe spiralne widoczne od strony krawędzi zorientowane wschód-zachód i północ-południe, ale mimo wysiłków nie udało mi się ich rozdzielić w moim 18-calowcu (46 cm).

Inny wpis w katalogu Zwicky'ego, CGCG 89-62, leży około 3' na zachód-północny zachód od parki gwiazd 10 i 11 magnitudo położonych na południowy zachód od Serca. Nigdy nie udało mi się jej zobaczyć w pełni przekonująco, mimo że widziałem gwiazdę 15 mag zaledwie 1' na wchód od niej. Być może zanotujesz lepszy wynik.

IC 2388 znajduje się 1,6' na południe od gwiazdy 10 mag, wyznaczającej wierzchołek trójkąta równoramiennego w pobliżu Serca Raka. Marth przegapił ją tamtej nocy w 1864 roku, ale jest widoczna w moim 18-calowcu (46 cm) pod niebem 5 mag, więc nie unikaj jej tylko dlatego, że nie ma jej w NGC.

Kontynuując na wschód, dochodzimy do NGC 2637, dość łatwej zdobyczy ze względu na jej położenie stosunkowo daleko od jakichkolwiek jasnych gwiazd gromady. Najbliższe jasne gwiazdy to 42 Cancri, 7' na zachód-północny zachód i SAO 98043, 5' na południe-południowy wschód. Aby zobaczyć ten mały system, wymagane jest skorzystanie z metody zerkania, ale przy zachowaniu cierpliwości powinien być on całkiem wyraźny.

Na koniec spróbuj dostrzec NGC 2643, około 1' na północny zachód od gwiazdy gromady o jasności 11 mag. NGC 2643 jest tu najtrudniejszą z galaktyk NGC. Ledwo mogę ją wyłowić w moim 18-calowcu (46 cm) przy 206x metodą zerkania, a i tak jest ona tylko bardzo słabą, bardzo małą smużką o średnicy nie większej niż 15".

Masz swój ulubiony obiekt-wyzwanie? Chciałbym usłyszeć o nim i o tym, jak poradziłeś sobie z tegomiesięcznym sprawdzianem. Skontaktuj się ze mną poprzez moją stronę internetową lub komentując ten artykuł na forum dyskusyjnym.