KOSMICZNE WYZWANIE
Zalecana apertura na ten miesiąc:

Cel	Typ	RA	Dec	Gwiazdozbiór	Jasność [mag]	Rozmiary
NGC 2976	Galaktyka	09h47,3m	+67°55,1'	Wielka Niedźwiedzica	10,2	5,9'x2,6'
NGC 3077	Galaktyka	10h03,4m	+68°44,0'	Wielka Niedźwiedzica	10,6	5,5'x4'

M81 i M82 tworzą prawdopodobnie najbardziej znaną parę galaktyk na północ od równika niebieskiego. Johann Elert Bode wpadł na nie całkiem przypadkowo w Sylwestra 1774 roku. Jego odkrycie upamiętnia dziś przydomek M81 - Galaktyka Bodego. Jednak to odkrycie nie było znane jemu współczesnym.

Obie galaktyki nie były obserwowane przez kolejne 5 lat, aż zostały niezależnie odkryte ponownie przez Pierre'a Méchaina. Charles Messier włączył znalezisko Méchaina do swojego wciąż rosnącego katalogu jakieś 19 miesięcy później.

Bode, Méchain i Messier przeoczyli słabsze towarzyszki leżące w pobliżu. Minęły kolejne dwie dekady, zanim William Herschel odkrył ich słabe poświaty, choć oba tegomiesięczne wyzwania - NGC 2976 i NGC 3077 - można dostrzec przez małe teleskopy, jeśli mamy dostęp do dobrego nieba.

NGC 3077, dziwacznie wyglądająca galaktyka eliptyczna o jasności 10mag, leży około 45' na południowy wschód od M81, tuż za gwiazdką 10mag. Jak widać na cyfrowym szkicu poniżej, NGC 3077 wygląda jak lekko owalna, rozmyta szara plamka, do której najlepiej pasuje określenie "bez wyrazu". Jednak uważne przypatrzenie się metodą zerkania powinno ujawnić słabe, gwiazdopodobne jądro, które przebija z centrum galaktyki, tak jak ja to widzę przez swój 8-calowy (20,3 cm) reflektor.

Długoczasowe ekspozycje w wysokim powiększeniu ujawniają kilka ciemnych obłoków pyłowych wzdłuż krawędzi galaktyki, które promieniują od jej jądra jak szprychy w kole rowerowym. Galaktyki eliptyczne są zazwyczaj pozbawione obszarów mgławicowych, ale niezwykły wygląd NGC 3077 jest prawdopodobnie wynikiem jej grawitacyjnego oddziaływania z M81. Dowody na to są wyraźnie widoczne na obrazach radiowych, które pokazują długie włókniste pasma gazu wirujące między nimi.

NGC 2976 leży około 1,5° na południowy zachód od M81. Skatalogowana z jasnością niecałe pół magnitudo niższą od NGC 3077, w moim 4-calowym (10,2 cm) refraktorze NGC 2976 jest zaledwie słabą, owalną poświatą. Podobnie jak NGC 3077, NGC 2976 na zdjęciach w wysokim powiększeniu wydaje się być naznaczona grawitacyjnymi zniekształceniami spowodowanymi bliskością M81. Chociaż jest sklasyfikowana jako galaktyka spiralna, widzimy ją niemal od krawędzi, co w połączeniu z tymi zniekształceniami zaciera na zdjęciach jej ramiona spiralne.

Rodzina galaktyk M81 ma do zaoferowania jeszcze więcej. W istocie, do tej czeredy należy ponad 30 oddzielnych układów, choć wiele z nich leży daleko poza bezpośrednim sąsiedztwem M81. NGC 2403, jasna spiralna i drugi najbardziej masywny członek grupy, leży 14° na zachód, w Żyrafie, a NGC 4236, spiralna z poprzeczką, leży w Smoku, 21° na wschód. Obie są widoczne przez 3-5-calowe teleskopy, nawet przez welon umiarkowanego zanieczyszczenia światłem. Inna grupowiczka, galaktyka nieregularna NGC 2366, jest również na tyle jasna, że możesz ją dostrzec przez swój teleskop jako małą smużkę jakieś 4° na północny zachód od NGC 2403. Ale zostawię je na przyszłe miesiące.