Ten mały, słaby gwiazdozbiór, dla obserwatorów ze średnich szerokości północnych położony jest nisko na południowym niebie. W przeciwieństwie do większości gwiazdozbiorów o których opowiadałem przez lata w tej serii, ten jest wynalazkiem dość niedawnym. Konstelacja zwana była pierwotnie Apparatus Sculptoris i umiejscowiona na nocnym niebie przez francuskiego astronoma Nicolasa Louisa de Lacaille, odnotowana została w jego (wydanym pośmiertnie w 1793 roku) katalogu gwiazd południowych, który oprócz Rzeźbiarza przedstawił 13 innych współczesnych gwiazdozbiorów południowych.
Podczas gdy w Rzeźbiarzu nie ma gwiazd jaśniejszych niż 3 mag, zasługuje on na sławę z powodu położenia w nim południowego bieguna galaktycznego. Położony poza Drogą Mleczną, Rzeźbiarz bogaty jest w galaktyki i grupy galaktyk, ale są tu również co najmniej dwa "lokalne" cele nas interesujące.
Szeroki plan - widok na południe, wczesnym styczniem, około 20:00.
Naszymi celami na ten wieczór są cztery galaktyki, jedna gromada kulista i jedna gromada otwarta.
Rzeźbiarz - mapa przeglądowa
Przypuszczalnie najbardziej znanym obiektem głębokiego nieba w Rzeźbiarzu jest NGC253 - galaktyka Srebrna Moneta. Zanim będą kontynuował, chciałbym podziękować rzeszom czytelników którzy nadesłali efektowne zdjęcia 253, niestety, wspaniałych zdjęć było o wiele więcej niż mogłem wykorzystać.
NGC253 - nadesłane przez Huntera Wilsona
NGC253, mimo iż widnieje w katalogu Williama Herschela, faktycznie odkryta została 23 września 1783 roku przez jego siostrę Caroline Herschel. W zeszłym miesiącu - w artykule
Wieloryb: Szybki przegląd - opowiedziałem nieco o grupie galaktyk Rzeźbiarza. NGC253, 7793, 300 i 55, jasne galaktyki tego miesiąca, wszystkie są członkami grupy Rzeźbiarza, z NGC253 będącą bezspornie najlepszą dla obserwacji wizualnej.
NGC253 - Hubble
To zbliżenie z Hubble'a ujawnia bogactwo szczegółu i między innymi pokazuje, że galaktyka spiralna 253 podlega najwyraźniej szalonym procesom gwiazdotwórczym, będąca zalana światłem młodych, niebieskich gwiazd.
Dave Mitsky nadesłał poniższą związaną z nią obserwację:
W lipcu 2004 mój przyjaciel Tony Donnangelo i ja zanotowaliśmy ogromną liczbę obiektów głębokiego nieba Półkuli Południowej nad brzegami jeziora Titicaca na boliwijskim płaskowyżu Altiplano za pomocą Dobsa Starmaster 22" f/4,1. W większości przypadków korzystaliśmy z Naglera 12mm Type 4 (191x) obserwując galaktyki na wysokości niemal 13.000 stóp. Dziewiątej wielkości NGC7793 ukazywała nieregularny kształt i miała jasne jądro. Duża, jasna i widoczna niemal od krawędzi, ósmej wielkości NGC55 to przepiękny widok, obfitujący w wiele pasm i splotów. Nieco podobna do M33, widoczna niemal dokładnie "od góry", ósmej wielkości NGC300 nie jest tak imponująca. Jest raczej słaba i rozmyta. NGC253, znana powszechnie jako galaktyka Srebrna Moneta lub Srebrny Dolar i podpora grupy galaktyk Rzeźbiarza, była jeszcze bardziej efektowna niż zazwyczaj i pokazała obfite cętkowanie.
Mimo iż widoczna jest u mnie w północnych szerokościach nisko nad horyzontem, wciąż jest widowiskowym celem i w dużym teleskopie ujawnia bogactwo struktury. Mój ulubiony widok tej galaktyki zanotowałem pewnego wczesnego, bardzo zimnego ranka jesiennego w czasie obserwacji polowych w Starmasterze 18". Patrząc w okular, musieliśmy usiąść na ziemi, a galaktyka po prostu tam wisiała - w całej swej okazałości zalewając moje oczy dostatkiem szczegółu.
NGC253 leży około 13 milionów lat świetlnych od Ziemi.
NGC253 i NGC288 - nadesłane przez Uwe Glahna
Jeśli masz szerokokątny instrument zdolny dać Ci pole około 2,5 stopnia, powinieneś być w stanie złapać bardzo ładną parkę - gromadę kulistą NGC288 i NGC253. To wspaniała grupka dla dużych lornetek.
NGC288 - nadesłane przez Joe Gafforda
Joe Gafford zrobił to świetne zdjęcie NGC288 nieco nietypowym astrografem: Newtonem 18" f/4,5.
Dave Mitsky nadesłał to:
Spędziłem wiele nocy jesienią 2005 pod niebem Nowego Meksyku w Górach Sacramento. Na wysokości 7.300 stóp pod niemal nieskazitelnym niebem, Tony i ja, wraz z przyjacielem, obserwowaliśmy setki DSów używając Dobsa 30" f/5 Tectron przy różnych powiększeniach. Wśród nich było wiele galaktyk w Rzeźbiarzu, włączając NGC7513, NGC24, NGC55, NGC131, NGC134, NGC148, NGC150, NGC253, NGC254, NGC289, NGC300, NGC439, NGC491, i NGC613, jak również nieregularna w kształcie, luźno skupiona gromada kulista NGC288, która leży mniej niż dwa stopnie na południowy-wschód od NGC253. Jądro NGC288 było całkiem dobrze rozdzielone i widoczne były liczne odleglejsze gwiazdy.
W moim Dobsie 12,1" f/4 zanotowałem 288 jako dość dobrze rozbitą wskroś z okularem 7mm, z możliwym śladem asymetrii lub wydłużenia. W jakiej najmniejszej optyce wciąż widzisz zadowalający stopień rozbicia?
Teraz zatrzymamy się przy NGC7793. W średniej wielkości teleskopie, uznałem ten cel jako całkiem łatwy łup. Ogólnie jest dość duża (jakieś 5'x4'), ale jak większość galaktyk widocznych "od góry", ma fatalnie niską jasność powierzchniową. Jeśli jesteś obserwatorem z lornetką lub małym teleskopem, mógłbyś zerknąć na położoną nieopodal rzadką gromadę otwartą Blanco 1. Chociaż w żadnym razie nie jest bogata, to na tym ubogim w gwiazdy obszarze nieba, na zasadzie kontrastu, uznałem tę gromadę za całkiem dobrze się odznaczającą.
NGC300 jest następną na naszej liście. W mniejszym teleskopie szukaj słabego pojaśnienia tła nieba. Tak jak w przypadku NGC7793, NGC300 ma dość niską jasność powierzchniową. Co poniekąd dziwne, zauważyłem, że apertura zdaje się niewiele tu pomagać, być może z powodu niezwykle niskiego położenia tego obiektu z mojej standardowej miejscówki. Masy powietrza i ekstynkcja nie są przyjaciółmi astronomów.
Brian Waddington ma do powiedzenia co następuje:
NGC300: instrument LightBridge 8", pow. @40, przejrzystość 7, seeing 8.
Niezbyt jasna, rozmyta i owalna. Lepszej nocy mogłaby być prawdopodobnie bardziej wyraźna. Jednakże przy jasności powierzchniowej 14 nie daję sobie nadziei na zobaczenie wielu szczegółów.
W końcu, skoczymy w dół do granicy z Feniksem i rzucimy okiem na NGC55. Kiedy 253 jest przypuszczalnie najczęściej obserwowaną galaktyką grupy Rzeźbiarza, NGC55 jest najjaśniejszą. Z powodu jej niskiego położenia dla obserwatorów północnych, tej potężnej galaktyce poświęca się zazwyczaj mało uwagi. W średnim teleskopie przy niskich powiększeniach to przypuszczalnie jedna z najbardziej interesujących galaktyk jakie widziałem, ukazująca sploty i jaśniejsze plamy. Jedna, po wschodniej stronie galaktyki, zasługuje na swój własny numer IC - 1537. Rdzeń 1537 jest dość jasny i skupiony. Pewnego dnia, mam nadzieję zobaczyć ją z szerokości południowych, gdzie mknie wysoko nad głowami.
NGC55 - nadesłane przez członka forum Cildarith
I tym zakończę na dziś. Jeszcze raz dziękuję czytelnikom którzy nadesłali obserwacje, szkice i zdjęcia. Wasz wkład znacznie wzbogaca te artykuły.
Jak zwykle, sprawia mi satysfakcję jeśli moje wędrówki okażą się dla Was użyteczne.
Do następnego razu -
- Tom T.
Dodatkowe zasoby/odnośniki/inne fajne materiały:Nicolas Louis de Lacaillehttp://en.wikipedia.org/wiki/Nicolas_Louis_de_LacailleObiekty głębokiego nieba Caroline Herschelhttp://seds.lpl.arizona.edu/messier/Xtra/similar/cher.htmlJeśli chodzi o galaktyki, różnorodność jest wszędziehttp://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2008/35/image/j/
