Z dziesiątek otwartych gromad gwiazd usianych po niebie jesiennym, żadna nie jest tak popularna wśród obserwatorów lornetkowych jak NGC869 i NGC884, popularna Gromada Podwójna w Perseuszu. Nawet z podmiejskich podwórek, ta zadziwiająca para widoczna jest gołym okiem jako słaby, wydłużony kleks świetlny mniej więcej w połowie drogi pomiędzy "W" Kasjopei i północnym "czubkiem" Perseusza. Jeśli masz problemy aby ją dojrzeć, przeskanuj niebo lornetką wzdłuż linii rozciągającej się od Gamma Cassiopeiae, środkowej gwiazdy W, przez Ruchbaha (Delta Cassiopeiae) i dalej na południowy-wschód. Utrzymuj prosty kurs, a zobaczysz obydwie gromady jako dwie maleńkie grupki gwiazd.

Niewiele jesiennych gromad równa się z osobna z NGC869 czy NGC884, ale kiedy weźmiemy je razem, pole jest dosłownie przepełnione gwiazdami. Jednakże, inaczej niż w przypadku wielu gromad gwiazd które wymagają teleskopów aby pokazały się w pełnej krasie, NGC869 i 884 są równie piękne w lornetkach. W zasadzie, według mnie, mimo iż w teleskopach są wciąż imponujące, z powodu węższego pola widzenia większości teleskopów, tracimy ogólne piękno tego rejonu.

Lornetki o powiększeniu siedem- do 10x rozdzielają każdą gromadę na ciasne supełki białych słońc na tle usianym gwiazdami. Dopiero olbrzymie lornety o wyższych powiększeniach poprawiają widok poprzez wzrost rozdzielczości oraz wzmożenie blasku wielu barwnych czerwonych nadolbrzymów rozrzuconych na tym obszarze.

Ostatnio, miałem okazję obserwować gromady przez wielką 100-mm lornetę kiedy dopiero co wzeszły nad odległe sosny. Pole wypełnione pyłem gwiezdnym, rozlewające się nad i wokół odległymi sosnami. Widok był wspaniały, tworzący magiczny moment którego nigdy nie moglibyśmy uchwycić na zdjęciu, ale którego obraz zapadł w astronomicznym fotoalbumie mego umysłu.

Ktokolwiek odkrył Gromadę Podwójną, zaginął w historii, mimo iż wiemy, że jej złożona natura przyciągała oczy obserwatorów gwiazd już od drugiego wieku przed naszą erą, kiedy Hipparch wspomniał o niej w swoich zapiskach. Messier najwyraźniej wiedział o Gromadzie Podwójnej, ale nigdy nie zapisał jej w swoim katalogu. Dlaczego ją zlekceważył, włączając za to M40 (gwiazdę podwójną w Wielkiej Niedźwiedzicy) oraz M73 (asteryzm z czterech gwiazd w Wodniku), ciężko zrozumieć.

Czy te dwie gromady faktycznie są powiązane ze sobą fizycznie? Niemal na pewno mamy tu do czynienia ze wzajemnym efektem grawitacyjnym, ponieważ NGC869 (gromada zachodnia) leży 7.100 lat świetlnych od nas, podczas gdy NGC884 leży nieco dalej - 7.400 lat świetlnych. Obydwie składają się głównie z gorących, superjasnych nadolbrzymów typu A i typu B. NGC869 jest domem dla jakichś 200 słońc, natomiast NGC884 tworzy około 150 gwiazd. W NGC884 widać kilka czerwonych nadolbrzymów , ale wyraźnie widać ich brak w NGC869.


Kiedy miałeś już okazję nacieszyć się Gromadą Podwójną, możesz podążyć za łukiem gwiazd na północy przechodzącym do Kasjopei. Poszukaj tam, jakieś 2^o na północ od Gromady Podwójnej, grupki słabych gwiazd tworzących X-kształtny wzór. To Stock 2, mało znana gromada otwarta gwiazd która nadzwyczaj dobrze wyróżnia się w lornetce, pomimo tłoku dookoła. Pięćdziesiąt gwiazd tworzących Stock 2 pokrywa pełny stopień nieba, tyle co dwa Księżyce w pełni obok siebie. Około 20 z tych gwiazd może być rozdzielone w lornetce 7x, chociaż ich jasność to jedynie od 7 do 9mag.


Przypatrz się długo i uważnie gwiazdom w Stock 2. Pozwól na chwilę poszaleć swojej wyobraźni. Widzisz wśród nich jakiś wzór? Bliższe, uważne spojrzenie pokaże, że gwiazdy zdają się układać w cztery wyraźne pasma wyginające się na zewnątrz. Mój kumpel John Davis z Amherst, Massachusetts, wspomniał mi ponad 20 lat temu, że jaśniejsze gwiazdy wyglądają niemal jak zarys bezgłowej postaci napinającej mięśnie, nazywając ją gromadą "Mięśniakiem". Jego nogi rozciągają się na wschód jako dwie proste linie, podczas gdy jego napięte ramiona wyginają się na zachód, nad jego długą, aczkolwiek bezgłową, szyją. Inni zauważają, że wzór bardziej przypomina balerinę w piruecie, również bez głowy. Mięśniak, ewentualnie balerina nie mają nic przeciwko, następnym razem gdy upajasz się pięknem Gromady Podwójnej, nie zapomnij zwrócić się na północ i dostrzec Stock 2 w tym samym polu widzenia.


Niniejsza mapa nieba pokazuje kilka innych gromad otwartych, cichutko wyczekujących na powyższej liście. Wszystkie są mniejsze i słabsze od efektownej Gromady Podwójnej, ale wciąż warte upolowania. Spójrz na każdą i daj mi znać co odkryłeś. Opisz swoje obserwacje w wątku na forum dyskusyjnym lub napisz do mnie maila na phil@philharrington.net.

Do następnego miesiąca, pamiętaj, że dwoje oczu jest lepsze od jednego.

---

O Autorze:
Phil Harrington, jest autorem Touring the Universe through Binoculars. Odwiedź jego stronę internetową: www.philharrington.net.

Wszechświat przez Lornetkę Phila Harringtona jest chroniony prawem autorskim 2009 przez Philipa S. Harringtona. Wszelkie prawa zastrzeżone. Zakaz kopiowania, całości lub części, poza pojedynczymi kopiami do użytku osobistego, bez pisemnej zgody posiadacza prawa autorskiego.