WSZECHŚWIAT PRZEZ LORNETKĘPara kłująco pięknych gromadhttp://www.cloudynights.com/item.php?item_id=2466Oryginalny PDFLipiec 2010Phil Harrington Tłumaczenie: Marcin Siudzinski (Astronoce.pl)
Skorpion jest jedną z tych rzadkich konstelacji które w rzeczywistości wyglądają na to co mają przedstawiać. Większość obserwatorów z łatwością potrafi sobie wyobrazić patykowate ciało skorpiona ciągnące się na południe od Antaresa i wokół Szauli i Lesatha, gwiazd wyznaczających koniuszek jego trującego żądła.
Dwie z moich ulubionych letnich gromad gwiazd,
M6 i
M7, ciągną się za gwiazdami żądła Skorpiona. Każda, obserwowana z osobna, wyglądałaby ślicznie, ale zespolone razem w tym przeludnionej okolicy, tworzą scenę jednym słowem przepiękną.
Powyżej: mapa nieba letniego ze Star Watch, Phila Harringtona
Aby je dostrzec, umieść żądło przy południowej krawędzi pola widzenia swojej lornetki i spójrz na północ. Obydwie powinny mieścić się w tym samym polu widzenia. W zasadzie, nie potrzebujesz nawet lornetki aby dostrzec gromady, ponieważ obydwie są dostatecznie jasne aby być widocznymi gołym okiem jeśli niebo w tym kierunku jest ciemne i czyste.
M6 jest z tej parki mniejsza. Na pierwszy rzut oka, frapuje większość obserwatorów swym przeraźliwie prostokątnym kształtem, który sprawia, że jest ona wyjątkowa we Wszechświecie zaludnionym przez owale i okręgi. Ale przypatrz się dokładniej i pozwól swojemu umysłowi zagrać na gwiazdach w "połącz punkty". Widzisz cokolwiek oprócz prostokąta? Może to brzmieć nieco jak astronomiczny Test Plam Atramentowych Rorschacha, ale wielu obserwatorów potrafi naszkicować wśród gwiazd zarys motyla. Szukaj dwóch skrzydeł rozpostartych z wyśrodkowanego ciała motyla. Motyl zdaje się kierować w stronę północnego-zachodu.
M6 leży około 1.600 lat świetlnych od Ziemi, rozciąga się na około 12 lat świetlnych, a jej wiek oceniany jest pomiędzy 90 a 100 milionami lat. W lornetce 50mm da się zliczyć ponad dwa tuziny gwiazd, natomiast szkła 70mm i 80mm dodają kolejny tuzin słabych punktów świetlnych. Ogółem, M6 tworzy około 80 młodych gwiazd, z których większość to gorące niebiesko-białe inferna. Jednakże, jedna z jej najmasywniejszych gwiazd opuściła Ciąg Główny i przekształciła się w pomarańczowy gwiezdny niedopałek. Gwiazda ta, położona na wschód od środka gromady i znana jako BM Scorpii, jest tak naprawdę nieregularną zmienną której jasność zmienia się bardzo wolno i nieregularnie od 7 do 9 mag w średnim okresie 850 dni.
Skieruj się na południowy-wschód od M6 aby znaleźć następnego członka katalogu Charlesa Messiera. M7 jest większa i jaśniejsza od M6 i dlatego powinna być jeszcze bardziej oczywista w lornetce. W zasadzie jest jednym z niewielu obiektów głębokiego nieba znanych w świecie starożytnym. Pierwszym, kto o niej wspomniał był Ptolemeusz, w swoim epickim dziele Almagest, opublikowanym w drugim wieku naszej ery. Oczywiście, nie miał on szansy znać prawdziwej natury M7. To odkrycie musiało czekać 15 stuleci, kiedy to Nicholas Louis de Lacaille zapisał ją jako "grupę 15 lub 20 gwiazd, bardzo blisko siebie w kształcie kwadratu" w roku 1751. Piętnaście lat później, Messier włączył ją jako obiekt numer 7 do swojego katalogu, opisując ją jako "gromadę znacznie większą niż poprzednia" (M6).
Powyżej: mapa przeglądowa Wszechświata przez Lornetkę w tym miesiącu. Źródło: Touring the Universe through Binoculars Atlas (TUBA), www.philharrington.net/tuba.htm
Przy położeniu prawie 35 stopni na południe od równika niebieskiego, M7 jest najbardziej na południe wysuniętym obiektem w zestawieniu Messiera. Powoduje to, że jej obserwacje mogą stanowić wyzwanie dla nas, mieszkających w średnich szerokościach półkuli północnej, jeśli nasze stanowisko obserwacyjne zatłoczone jest drzewami, budynkami czy innymi ziemskimi przeszkodami. Aby uzyskać najlepsze rezultaty, spróbuj obserwować ją nad jeziorem lub ze szczytu wzniesienia.
Kiedy już ją dostrzeżesz, czeka Cię prawdziwa uczta! Nawet w skromnej lornetce kieszonkowej, M7 eksploduje w wyjątkowo porażającą gamę gwiazd obejmującą obszar większy od Księżyca w pełni. Osiemdziesiąt gwiazd zidentyfikowano jako należące do gromady, z dziesiątkami spoza niej, czy to przed czy za nią, również biorącymi udział w tym widowisku. Ponad 30 gwiazd gromady ma jasność większą niż 10mag, i jako takie, powinny być widoczne w popularnej lornetce 50mm. Kilka pokazuje również delikatne odcienie żółci i niebieskiego, z najjaśniejszą będącą żółtą latarnią leżącą blisko środka grupy.
Wiem, że to złudzenie, ale moja lornetka 16x70 wywołuje trójwymiarowy efekt który sprawia, że wiele z jaśniejszych gwiazd gromady wygląda jakby unosiły się przed polem słabszego pyłu gwiezdnego. Efekt ten naprawdę mnie powalił jakieś 10 lat temu na Stellafane, zjeździe miłośników budowania teleskopów w Vermont, kiedy obserwowałem M6 i M7 z wolna muskające wierzchołki odległych sosen. Dawało to wrażenie wizualne, którego nigdy nie dałoby się powielić na zdjęciu.
Szkic powyżej: M6 (wyżej), M7 (z lewej), oraz asteryzm Kołeczek Golfowy (z prawej), widoczne w lornetce 10x50 autora.
Kierunek północny na górze.
Podczas swoich obserwacji tego obszaru nieba w sierpniu zeszłego roku, Mark Jones z St. Louis, MO z CloudyNights, natknął się na ciekawy asteryzm na zachód od nich. Obwiodłem go elipsą na mapie przeglądowej powyżej. Pisze on: "Na zachód od żądła jest pionowa linia z czterech gwiazd w mniej więcej równych odstępach i o prawie równej jasności, biegnąca w osi północ-południe. Na dole łańcucha rozgałęziają się jeszcze dwie gwiazdy, tworząc podstawę. Przypomina mi to model rakiety czekającej na start lub odwrócony kołeczek golfowy. Wschodnia gwiazda w podstawie jest nieco słabsza od pozostałych pięciu. Asteryzm ma środek w rektascencji 17h 25m i deklinacji -34o 41'."
Odwiedziłem ostatnio asteryzm Jones'a, i mimo iż wyobraziłem sobie go jako odwrócony kieliszek do martini (hej, widzisz to co chcesz widzieć, a ja zobaczę to co ja chcę zobaczyć), jego analogie do modelu rakiety lub kołeczka golfowego również są bardzo dobre. Następnej pogodnej nocy zobacz sam.
Wycieczka z lornetką po Skorpionie to wspaniały sposób na spędzenie ciepłej, letniej nocy. Jak widzisz na poniższej liście, cały region oszałamia, pełen ciekawych obiektów, szczególnie dla dużych lornet.
Usiądź w wygodnym szezlongu i, zaczynając od Antaresa, powoli przesuwaj się na południe wzdłuż zarysu Skorpiona. Nie zapomnij często się zatrzymywać, aby upajać się wszystkim, co każde pole widzenia ma do zaoferowania.
W przyszłym miesiącu nadal będziemy zgłębiać Drogę Mleczną, więc jeśli masz jakieś ulubione obiekty w okolicach Strzelca i Wężownika, napisz do mnie i opowiedz mi o nich. Tymczasem, aż do przyszłego miesiąca, pamiętaj, że do obserwacji gwiazd dwoje oczu jest lepsze od jednego!
O Autorze:Phil Harrington jest autorem
Touring the Universe through Binoculars. Odwiedź jego stronę internetową:
www.philharrington.net aby zobaczyć zajawkę jego nowej książki,
Kosmiczne Wyzwanie (Cosmic Challenge), która będzie wydana tej jesieni przez Cambridge University Press.
Wszechświat przez Lornetkę Phila Harringtona jest chroniony prawem autorskim 2010 przez Philipa S. Harringtona. Wszelkie prawa zastrzeżone. Zakaz kopiowania, całości lub części, poza pojedynczymi kopiami do użytku osobistego, bez pisemnej zgody posiadacza prawa autorskiego.
