Okulary szerokokątne to szał ostatnich lat, od tych oferujących imponujące właściwości, po te, które po prostu nie dają rady, szczególnie w bardziej światłosilnych teleskopach. Explore Scientific wywołało wstrząs swoją serią okularów o 100-stopniowym polu widzenia, a teraz zajęło się polami nieco skromniejszymi, w nowej serii okularów 82-stopniowych. Nowy okular 24mm Explore Scientific (ES) seria 82^o jest dobrym przykładem, co Explore Scientific osiągnęło w nowej, tańszej od wielu innych szerokokątnych konstrukcji.



Opis

ES 24mm jest dość szerokim, masywnym i dobrze zbudowanym okularem dwucalowym, i co zaskakujące, większym niż mój Panoptic 24mm. Kształtem przypomina dużą, zwężającą się filiżankę do kawy, szeroką na górze i dużo węższą u podstawy. W rzeczywistości, cały górny zespół składa się z szerokiej, o zmiennej wysokości, wykręcanej muszli ocznej z płaskim wierzchołkiem, co sprawia, że długość okularu zmienia się od minimum 103mm (cztery cale) z wkręconą muszlą oczną do 120mm (4,7 cala) z muszlą oczną całkowicie wykręconą. Maksymalna szerokość to około 90mm (3,5 cala), a bestia ta waży solidne 940 gramów (2,1 funta). Masą podobny jest do ciężkiego okularu Uwan 28mm, tak więc jego waga jest czymś o czym musimy pamiętać rozważając jego zakup. Jest on również znacznie szerszy niż wiele okularów 2-calowych, tak więc może on nie pasować do Twojej ostatniej walizki na okulary bez pewnej przeróbki. Tuleja jest chromowana, z gwintem na filtry 2" i wyposażona w standardowy "rowek bezpieczeństwa". Średnica soczewki dolnej to około 36mm, a soczewki ocznej około 22mm. Okular ma sześć elementów w czterech grupach i następującą, zmierzoną specyfikację:

Maksymalna długość:	120mm (minimum: 103mm)
Maksymalna szerokość:	90mm
Waga:	940 gramów (2,1 funta)
Liczba elementów:	sześć w czterech grupach
Średnica diafragmy (field-stop):	34,4mm (zmierzona metodą dryftu)
Zmierzone pole widzenia:	80 stopni
Odległość źrenicy (ER):	16,5mm

Szeroka, regulowana muszla oczna ułatwiająca pozycjonowanie oka, nie jest tak naprawdę muszlą w typowym znaczeniu tego słowa. Ona i jej mechanizm zajmują całą górną część okularu (76mm wszerz przy części ocznej). Jest z twardego, grubego, odrobinę podatnego na odkształcanie materiału przy soczewce ocznej, płaska z otworem na oko, o szerokości 46mm, pośrodku. Poprzez wykręcanie dużej oprawki zewnętrznej, ta szeroka "muszla oczna" gładko się podnosi co pozwala regulować wysokość w zakresie 17mm aby wygodnie obserwować. Jednakże, mój przyjaciel (John Lammers) i ja, odkryliśmy, że używamy tylko niewielkiej części zakresu wysuwu, utrzymując w czasie obserwacji "muszlę oczną" jedynie dwa do trzech milimetrów nad pozycją dolną. Ten szeroki element sprawia również, że okular jest nieco szerszy niż to przypuszczalnie jest potrzebne (nie jest on "wyjmowalny"). Rzeczywiście, samo spojrzenie w okular wymaga lekkiego przekręcenia głowy w bok. Przy ograniczonej wygodzie wymaganej do obserwacji oraz skomplikowanej technologii takiej regulowanej muszli ocznej, można by się zastanawiać, dlaczego ten grubas został w ogóle wbudowany w okular.



Odległość źrenicy (eye relief) ES 24mm nie jest duża, ale większa od tej, którą widziałem w kilku innych podobnych konstrukcjach szerokokątnych (nie mogłem objąć całego pola obserwując w okularach). Zmierzone pole widzenia okularu to tylko 80 stopni, w porównaniu do liczby 82 stopni podawanej przez producenta, ale różnica ta jest przypuszczalnie w granicach błędu dla tej linii okularów. Waga okularu była również lekkim problemem przy nasadkach kątowych 2" które używam z moim refraktorem i SCT. Kiedy nie sprawdzałem, czy obydwie śrubki mocujące tuleję nasadki w wyciągu są naprawdę mocno dokręcone, okular sprawiał, że kątówki zaczynały się obracać, gdy okular nie był dokładnie nad nimi. Byłem niewątpliwie zadowolony z rowka bezpieczeństwa na tulei, ale zastanawiałem się dlaczego Explore Scientific zamiast tego nie użył po prostu tulei stożkowej. Z okularem dostarczane są dwie nieźle spasowane zaślepki, obydwie niemal wystarczająco duże aby pasować do odrośnika mojego refraktora 80mm! Okular jest zapakowany również bardzo dobrze, w dużym pudełku z dopasowaną pianką styropianową wypełniającą całe wnętrze, tak, aby był on odpowiednio chroniony.

Wydajność

Okular ES 24mm testowałem w moim refraktorze 100mm f/6, moim starym 10-calowym Newtonie f/5,6, moim 9,25-calowym SCT f/10, oraz 8-calowym Newtonie f/5 Johna. W sumie, okular sprawował się bardzo dobrze, i nie mogę o nim powiedzieć zbyt wiele złego (z wyjątkiem jego masy). Obrazy gwiazd były ładnymi szpileczkami w całym polu, jedynie przy bardzo zewnętrznej krawędzi, zaczęła być widoczna aberracja chromatyczna w postaci krótkiego niebieskiego, skierowanego do wewnątrz, "promienia" światła, z być może jednoczesnym bardzo niewielkim śladem astygmatyzmu bezpośrednio przy diafragmie. Szerokie, 80-stopniowe, pole zachwycało na szerszych polach gwiazdowych zarówno w moim refraktorze jak i 8-calowym Newtonie. Rzeczywiście, z ES 24mm uzyskałem jedne z moich najlepszych obrazów mgławic Veil i Pelikan, w 8-calowcu f/5 mojego przyjaciela z filtrem NPB ("Narrow Pass Band") i Paracorrem (49x, 1,69 stopnia pola widzenia). Zabawnie było wycelować teleskop w "Wieszak" będąc w stanie zobaczyć również malutką, słabą gromadę otwartą NGC6802 na wschodnim końcu grupy. Doprawdy, z filtrami i 8-calowcem f/5 Johna spędziłem wiele czasu z ES 24mm na ogromnej mgławicy IC1396, widząc rzeczy, których wcześniej widziałem jedynie ślady w moich własnych teleskopach. To piękny okular do głębokiego nieba!

Testy pokazały w ES 24mm nieco delikatnej dystorsji poduszkowej, ale była ona znacznie mniejsza niż pokazuje mój okular Panoptic 24mm, tak więc uważam ją za bardzo akceptowalną. Rzeczywiście, ES 24mm dał popalić Naglerowi 20mm T5 Johna. Nie zauważyliśmy znaczącej krzywizny pola czy efektu fasolki. Kontrast był dość wysoki, ale w 8-calowcu, na rogaliku Księżyca, okular pokazał, że jest "nawiedzony". W polu, wraz z prawdziwym Księżycem widoczny był słaby lecz ostry i z łatwością dostrzegalny duch Księżyca (niemal tak jasny jak światło popielate). Najjaśniejsze gwiazdy czy planety również pokazywały wykrywalne, ale raczej słabe duszki, a na obiektach głębokiego nieba nie było problemów z duchami. Kilka dni później, przy starszym Księżycu, duże zaświetlenie nieba wokół Księżyca powodowało, że obraz ducha Księżyca był trudny do dostrzeżenia, więc w sumie nie było to wielkim problemem. Jednakże, nieco zaskakujące było widzieć to w okularze, który ma przypuszczalnie warstwy antyodblaskowe "FMC" na każdej soczewce. Tak jak Naglery, okular ES 24mm pokazał niewielki efekt "ognistego pierścienia" w zabarwieniu krawędzi, kiedy Księżyc widoczny był blisko diafragmy w moim SCT, ale nie było to aż tak nie do przyjęcia (widziałem dużo gorsze). Do szukania problemów z winietowaniem z telekonwerterami, użyliśmy z ES 24mm barlowa 2" Antaresa 1,6x. Okular ładnie pracował z barlowem zarówno w 9,25" SCT jak i 8-calowym Newtonie f/5, chociaż większość czasu używaliśmy 2-calowego Powermate'a 2x Johna dla zwiększenia skali obrazu.

Podsumowanie i ocena

Okular Explore Scientific 24mm o polu 82^o sprawdza się bardzo dobrze, i jest porównywalny do okularów szerokokątnych takich jak niektóre Naglery, a cenowo, może być trudny do pobicia. Jego największe wady to rozmiar i waga, ale w większych teleskopach, może nie być to aż taki problem. Wystawiłbym mu następujące, poniekąd subiektywne, oceny:

Konstrukcja	A	(dobrze zbudowany, ale konstrukcja muszli ocznej jest nieco "prowizoryczna")
Pole widzenia	A	(wspaniałe, ale podobały mi się ES'y serii 100)
Korekcja astygmatyzmu	A	(całkiem dobra, pod kontrolą)
Korekcja aberracji chromatycznej	B	(efekt "niebieskiego promienia" na gwiazdach przy krawędzi pola)
Dystorsja	B+	(widoczna, ale niewielka)
Korekcja krzywizny pola	A+	(idealna)
Kontrast/brak duszków	B	(dobry kontrast, ale okular jest "nawiedzony")
Odległość źrenicy (ER)	B	(spora, ale nie całkiem wystarczająca)
Wydajność ogólna	B+	(prawie A)
Stosunek cena/korzyść	A	(duża wydajność za nie tak duże pieniądze)

Zakończenie

Okular Explore Scientific 24mm seria 82^o to dobry okular za umiarkowaną cenę. Jego rozmiar i waga mogą czasami sprawiać, że jego używanie w małych i średnich teleskopach będzie utrudnione.

David Knisely