Filtr mgławicowy, przepuszczający linię widmową H-beta i OIII. W obserwacjach wizualnych jest to filtr o najszerszym spektrum zastosowania i ze względu na swoją uniwersalność polecany do obu sprzętów, na których przeprowadzaliśmy testy. Stosowany, pod ciemnym niebem, do obiektów mgławicowych, emisyjnych, czy planetarnych, wspaniale pokazuje detale powyższych,  pięknie kontrastując i przedstawiając, w naszym odczuciu, w idealnej proporcji stosunek wyciętego gwiazdowego tła do struktury obiektu. Szczególnie na obiektach typu M27 pięknie kontrastuje uwypuklając subtelną strukturę mgławicy, zarówno wewnętrzną jak i jej otoczkę. Dla sprzętu typu 80ED wydaje się być granicznym, a dla teleskopów o aperturze znacznie większej, jest filtrem o największej uniwersalności, równie skutecznym pod ciemnym niebem jak i w mocno zaświetlonym otoczeniu. Porównywalny z Lumicon UHC.

Zastosowany do fotografii cyfrowej, powoduje znaczne wydłużenie ekspozycji, mocno kontrastując jednobarwnie.

Poniżej fotografia wykonana w miejskiej (Takahashi) i podmiejskiej (ED) zabudowie przy pełni Księżyca. Surowa, pojedyncza klatka, kadrowana i kompresowana do formatu jpeg.

M27 - TAKAHASHI FS128/CANON 300D/ISO800/120s

M42 - CELESTRON 80ED/CANON 300D/ISO800/120s

Filtr mgławicowy, o dość szerokim spektrum, przepuszczający między innymi linię widmową H-beta, OIII, blokujący częściowo światło lamp sodowych. W obserwacjach wizualnych jest to  jeden z najjaśniejszych z testowanych filtrów, przez co wydawałoby się, że dobry do zastosowań w małych aperturowo teleskopach, ale użyty pod ciemnym niebem w zastosowanych do testów teleskopach, na obiektach gazowo-pyłowych, takich jak M42, NGC7000 czy Veilu, nie wykazał istotnych różnic w obrazie struktury i detalu w stosunku do obrazu bez filtra, lecz podnosił dość znacząco kontrast, pomiędzy tłem a obiektem. Dla obiektów typu mgławice planetarne np. M27 (Hantle) filtr dobrze kontrastuje uwypuklając strukturę mgławicy i pozostawiając prawie pełne jej gwiazdowe otoczenie, które dodaje piękna przy obserwacji tego typu obiektów. Stosowany przy mocno zanieczyszczonym światłem lamp niebie, z ED80 znacznie ułatwia obserwowanie detali mgławic, stąd też można klasyfikować go do grupy filtrów anti-light-pollution, dobrze spisujących się w zaświetleniu miejskim. Porównywalny z ALP.

Szeroki zakres pasma linii widmowej, dość słabo spisujący się w obserwacjach wizualnych pod ciemnym niebem, w astrofotografii zdaje się być trafiony w dziesiątkę. Oczywiście, stosowanie filtra przy wykonywaniu zdjęć, zawsze wydłuża ekspozycję, lecz ten filtr ma najlepszy stosunek czasu ekspozycji do otrzymanych efektów. Wydaje się być zatem najlepszym z testowanych, do zastosowań w astrofotografii w miejscach zanieczyszczonych światłem.

Poniżej fotografie wykonane refraktorami o różnych parametrach, w miejskiej (Takahashi) i podmiejskiej (ED) zabudowie przy pełni Księżyca. Surowa, pojedyncza klatka, kadrowana i kompresowana do formatu jpeg.

M27 - TAKAHASHI FS128/CANON 300D/ISO800/120s

M42 - CELESTRON 80ED/CANON 300D/ISO800/120s

Filtr mgławicowy, o bardzo wąskim spektrum, przepuszczający - jak podaje producent - tylko linię widmową OIII. W obserwacjach wizualnych jest to najciemniejszy z testowanych filtrów, przez co dobry do zastosowań w dużych aperturowo i jasnych teleskopach, całkowicie nieprzydatny dla małych średnic jak np. Celestron 80ED, gdzie obraz staje się bardzo ciemny, a sam obiekt mało kontrastowy. Filtr wycina większość gwiazd tła, świetnie uwypuklając strukturę mgławic gazowo-pyłowych takich jak M42, NGC7000 (Ameryka Północna), czy Veil - Mgławica Włóknista, która w newtonie 8" f/5 przy dużych powiększeniach rzędu 80x, prezentowała się szczególnie pięknie i kontrastowo. Dla obiektów typu mgławice planetarne np. M27 (Hantle) filtr, w naszym odczuciu, jest za ciemny, nawet dla newtona 8" wycinając znaczną część gwiazdową otoczenia mgławicy, która dodaje piękna przy obserwacji tego typu obiektów. Przy dużych aperturowo teleskopach, może być stosowany w mocno zaświetlonym otoczeniu.

M27 - TAKAHASHI FS128/CANON 300D/ISO800/120s

 

M42 - CELESTRON 80ED/CANON 300D/ISO800/120s

Filtr mgławicowy, o dość szerokim spektrum, przepuszczający między innymi linię widmową H-beta, OIII, blokujący światło lamp sodowych i rtęciowych. W obserwacjach wizualnych jest to jeden z najjaśniejszych z testowanych filtrów. Użyty pod ciemnym niebem w zastosowanych do testów teleskopach, na obiektach gazowo-pyłowych, takich jak M42, NGC7000, czy Veilu, nie wykazał istotnych różnic w obrazie w stosunku do obrazu bez filtra. Dla obiektów typu mgławice planetarne np. M27 (Hantle) filtr dobrze kontrastuje uwypuklając strukturę mgławicy i pozostawiając prawie pełne jej gwiazdowe otoczenie, które dodaje piękna przy obserwacji tego typu obiektów. Na galaktykach M31 i M33 subtelnie poprawia kontrast uwypuklając strukturę spiralną i uwidaczniając ciemne pasy. Bardzo dobrze spisuje się zastosowany przy mocno zanieczyszczonym światłem lamp niebie, z ED80 znacznie ułatwia obserwowanie detali obiektów, stąd też można klasyfikować go do grupy filtrów anti-light-pollution, dobrze spisujących się w zaświetleniu miejskim. Porównywalny z ALP i UHC-S.

Szeroki zakres pasma lini widmowej, dość słabo spisujący się w obserwacjach wizualnych pod ciemnym niebem, w astrofotografii spisuje się bardzo dobrze. Oczywiście, stosowanie filtra przy wykonywaniu zdjęć, zawsze wydłuża ekspozycję, lecz ten filtr ma bardzo dobry stosunek czasu ekspozycji do otrzymanych efektów.

Poniżej fotografie wykonane refraktorami o różnych parametrach, w miejskiej (Takahashi) i podmiejskiej (ED) zabudowie przy pełni Księżyca. Surowa, pojedyncza klatka, kadrowana i kompresowana do formatu jpg.

M27 - TAKAHASHI FS128/CANON 300D/ISO800/120s

M42 - CELESTRON 80ED/CANON 300D/ISO800/120s

Filtr mgławicowy, przepuszczający linię widmową H-beta i OIII. W obserwacjach wizualnych jest to filtr o najszerszym spektrum zastosowania i ze względu na swoją uniwersalność polecany do obu sprzętów, na których przeprowadzaliśmy testy. Stosowany, pod ciemnym niebem, do obiektów mgławicowych, emisyjnych, czy planetarnych, wspaniale pokazuje detale powyższych,  pięknie kontrastując i przedstawiając, w naszym odczuciu, w znakomitej proporcji, stosunek wyciętego gwiazdowego tła do struktury obiektu. Szczególnie na obiektach typu M27 pięknie kontrastuje uwypuklając subtelną strukturę mgławicy, zarówno wewnętrzną jak i jej otoczkę. Dla sprzętu typu 80ED wydaje się być granicznym, a dla teleskopów o aperturze znacznie większej, jest filtrem o największej uniwersalności, równie skutecznym pod ciemnym niebem jak i w mocno zaświetlonym otoczeniu. Porównywalny z Orionem UltraBlock.

Zastosowany do fotografii cyfrowej, powoduje znaczne wydłużenie ekspozycji, mocno kontrastując jednobarwnie.

Poniżej fotografia wykonana w miejskiej (Takahashi) i podmiejskiej (ED) zabudowie przy pełni Księżyca. Surowa, pojedyncza klatka, kadrowana i kompresowana do formatu jpeg.

M27 - TAKAHASHI FS128/CANON 300D/ISO800/120s

M42 - CELESTRON 80ED/CANON 300D/ISO800/120s

Filtr mgławicowy, o bardzo wąskim spektrum, przepuszczający - jak podaje producent - tylko linię widmową OIII. W obserwacjach wizualnych jest to jeden z najciemniejszych z testowanych filtrów, przez co dobry do zastosowań w dużych aperturowo i jasnych teleskopach, całkowicie nieprzydatny dla małych średnic jak np. Celestron 80ED, gdzie obraz staje się bardzo ciemny, a sam obiekt mało kontrastowy. Filtr wycina dużą część gwiazd tła, ale wręcz wyśmienicie pokazuje strukturę mgławic gazowo-pyłowych takich jak M42, NGC7000 (Ameryka Północna), a szczególnie wspaniale Veil - Mgławicę Włóknistą, która w newtonie 8" f/5 przy dużych powiększeniach rzędu 80x, prezentowała się z tym filtrem bezkonkurencyjnie - postrzępiona, rozległa, kontrastowa, z mnóstwem subtelnego detalu – wręcz fotograficzna! Dla obiektów typu mgławice planetarne np. M27 (Hantle) filtr, w naszym odczuciu, jest za ciemny, nawet dla Newtona 8" wycinając znaczną część gwiazdową otoczenia mgławicy, która dodaje piękna przy obserwacji tego typu obiektów. Przy dużych aperturowo teleskopach, może być stosowany w mocno zaświetlonym otoczeniu.

ASTROFOTO
Zastosowany do fotografii cyfrowej, powoduje znaczne wydłużenie ekspozycji, mocno kontrastując jednobarwnie.

Poniżej fotografie wykonane refraktorami o różnych parametrach, w miejskiej (Takahashi) i podmiejskiej (ED) zabudowie przy pełni Księżyca. Surowa, pojedyncza klatka, kadrowana i kompresowana do formatu jpeg.

M27 - TAKAHASHI FS128/CANON 300D/ISO800/120s

M42 - CELESTRON 80ED/CANON 300D/ISO800/120s

Filtr typu anti-light-pollution. W obserwacjach wizualnych jest to  jeden z najjaśniejszych z testowanych filtrów, przez co wydawałoby się, że dobry do zastosowań w małych aperturowo teleskopach, jak np. Celestron 80ED, ale użyty pod ciemnym niebem w zastosowanych do testów teleskopach, na obiektach gazowo-pyłowych, takich jak M42, NGC7000 czy Veilu, nie wykazał istotnych różnic w obrazie w stosunku do obrazu bez filtra. Dla obiektów typu mgławice planetarne np. M27 (Hantle) filtr dość dobrze kontrastuje uwypuklając strukturę mgławicy i pozostawiając prawie pełne jej gwiazdowe otoczenie, które dodaje piękna przy obserwacji tego typu obiektów. Stosowany przy mocno zanieczyszczonym światłem lamp niebie, z ED80 znacznie ułatwia obserwowanie detali mgławic, stąd też można klasyfikować go do grupy filtrów dość dobrze spisujących się w zaświetleniu miejskim.

Szeroki zakres pasma linii widmowej, dość słabo spisujący się w obserwacjach wizualnych pod ciemnym niebem, w astrofotografii zdaje się być trafiony w dziesiątkę. Oczywiście, stosowanie filtra przy wykonywaniu zdjęć, zawsze wydłuża ekspozycję, lecz ten filtr ma znakomity stosunek czasu ekspozycji do otrzymanych efektów. Wydaje się być zatem jednym z najlepszych z testowanych, obok UHC-S BAADERA, do zastosowań w astrofotografii.

Poniżej fotografie wykonane refraktorami o różnych parametrach, w miejskiej (Takahashi) i podmiejskiej (ED) zabudowie przy pełni Księżyca. Surowa, pojedyncza klatka, kadrowana i kompresowana do formatu jpeg.

M27 - TAKAHASHI FS128/CANON 300D/ISO800/120s

M42 - CELESTRON 80ED/CANON 300D/ISO800/120s

Filtr testowany w refraktorze achromatycznym - Tał 100RS. Ten achromat obarczony jest widmem wtórnym w kolorze niebiesko-fioletowym i czerwono-pomarańczowym, szczególnie drażniącym przy obserwacji jasnych obiektów, a wręcz uniemożliwiającym obserwacje planet. Filtr testowany na Marsie spisał się bardzo dobrze prawie całkowicie redukując niepożądaną, kolorową poświatę wokół obiektu, w bardzo znaczący sposób podnosząc kontrast detali i szczegółów na samym globie. Po zastosowaniu filtra bardzo wyraźnie widać było kontynenty i czapy polarne przy powiększeniach rzędu 150x.

Filtr testowany w obu sprzętach - reflektor, refraktor - szczególnie na księżycu. Podnosi znacząco kontrast, jednocześnie zmniejszając w bardzo odczuwalny sposób turbulencję i zawirowania powietrza, szczególnie niekorzystne przy obserwacji obiektu dość nisko nad horyzontem.

Transmisja światła jest na wysokim poziomie, obraz nie zostaje ściemniony, lecz staje się klarowny i ostry. Dodatkową zaletą stosowania filtra jest to, że w reflektorze księżyc nabiera subtelnych odcieni i przestaje być jednolicie biały. W refraktorze jednak, pojawia się odrobina różowawego nalotu, która osobiście nie przypadła nam do gustu. Być może wynika to z cechy samego sprzętu jakim jest Celestron 80ED, którego szkło ma tendencję do bardzo subtelnego zabarwiania obrazu na kolor brązowy, co w połączeniu z tym filtrem może dawać lekkie zabarwienie w kolorze różowym. Natomiast ostrość obrazu i jego klarowność jest na równie wysokim poziomie jak w przypadku stosowania filtra w reflektorze. W 80ED może być z powodzeniem stosowany jako zamiennik filtrów mgławicowych pod zaświetlonym niebem, blokując niepożądane zaświetlenia na poziomie innych filtrów typu light pollution (porównywalny z Orionem Sky Glow).

Filtr testowany w refraktorze achromatycznym - Tał 100RS. Ten achromat obarczony jest widmem wtórnym w kolorze niebiesko-fioletowym i czerwono-pomarańczowym, szczególnie drażniącym przy obserwacji jasnych obiektów, a wręcz uniemożliwiającym obserwacje planet. Filtr testowany na Marsie spisał się znakomicie prawie całkowicie redukując niepożądaną, kolorową poświatę wokół obiektu, w bardzo znaczący sposób podnosząc kontrast detali i szczegółów na samym globie. Po zastosowaniu filtra bardzo wyraźnie widać było kontynenty i czapy polarne przy powiększeniach rzędu 150x.

Filtr testowany również w achromacie Tał 100RS, szczególnie na Marsie. W C8N i 80ED Mars nabiera mocno pomarańczowego odcienia, co w naszym odczuciu wynika z tego, że filtr w pewnym stopniu ściemnia obraz, jednocześnie znacząco kontrastuje uwidaczniając detale i struktury na powierzchni obiektu. Szczególnie dobrze spisuje się jednak z achromatem, w którym dodatkowo, prawie całkowicie redukuje niepożądaną, kolorową poświatę wokół obiektu.

Filtr, który zastosowany w sprzęcie, który użyliśmy do testów, jak i również w Tale 100RS, daje niesamowity efekt powodując "wzmacnianie" punktowości gwiazd. Nawet w pięknie punktującym ED, efekt ten jest dobrze zauważalny, tak że gwiazdy pozbawione są jakiejkolwiek "grubości" i wyglądają, jak to potocznie używa się określenia - "szpilki".

Nic jednak nie dzieje się bez skutków ubocznych, a w tym przypadku niestety gwiazdy tracą na jasności, co powoduje, że obrazy gwiazd stają się mało efektowne. Obiekty jasne jak Plejady, czy Gromada Podwójna w Perseuszu z tym filtrem, podobały nam się jednak w Tale i bardzo przypominały punktowe obrazy gwiazd z ED.

Filtr przeznaczony do obserwacji Słońca. Zastosowany do 80ED i C8N znacząco podnosi kontrast szczegółów fotosfery, a w szczególności niweluje niepożądane turbulencje atmosferyczne. Po założeniu filtra obraz zabarwia się na kolor zielony, ale staje się też ostry i klarowny – szczególnie widoczne jest to na brzegach tarczy. Przy dużych powiększeniach można bardzo kontrastowo obserwować struktury plam, a przy dobrym seeingu granule. Obserwacje przez ten filtr należy prowadzić wyłącznie z folią słoneczną np. typu ND3,8 lub ND5.

Test obejmował szerokie spektrum filtrów o różnym przeznaczeniu i tak jak w przypadku filtrów innych niż mgławicowe sprawa jest właściwie dość jasno opisana powyżej, tak w przypadku filtrów mgławicowych pokusimy się jeszcze o ostateczne podsumowanie.

Pod zaświetlonym niebem nie ma kompromisów przy robieniu zdjęć. Należy wyposażyć się w filtr, który najlepiej będzie współpracował z rodzajem detektora jaki posiadamy w postaci aparatu cyfrowego (jak w naszym przypadku Canona 300D), czy kamery. Poniżej zdjęcia M45 (Plejady) w różnych warunkach i z zastosowaniem filtra anti-light-pollution.

M45 - ciemno niebo

M45 - niebo zaświetlone

M45 - niebo zaświetlone, użyty filtr Lumicon Deep Sky

Widać wyraźnie, że w astrofotografii najważniejsze są dobre warunki, czyli ciemne niebo, a filtr jedynie może być pomocny, a nie może niestety zastąpić czarnego nieba.

O przydatności do astrofoto świadczą przede wszystkim fotografie, które zrobiliśmy do testów, wykonane przez Waldka Małeckiego teleskopem Takahashi FS128 (M27) i przez nas refraktorem C80ED (M42) pod zaświetlonym niebem przy pełni Księżyca.

Czarne niebo nad głową, Droga Mleczna po horyzont i brak zaświetlenia miejskiego powodują, że obrazy w porządnym sprzęcie amatorskim potrafią zapierać dech w piersiach i na długo zapaść w pamięć wrażliwego obserwatora... Takie obiekty nocnego nieba jak Veil, Ameryka, Orion, Hantle, M31 zwalają z nóg swoim pięknem, pokazując swoje walory różnie, w różnym sprzęcie. I tak w ED powali Cię widok obiektu w szerokim polu usianym tysiącami punktowych gwiazd, niejednokrotnie jeszcze dodatkowo z innym obiektem w kadrze, a w C8N przypowerujesz tak, że dostrzeżesz najsubtelniejsze szczegóły i detale przesuwającego się nad głową kosmosu... zrobisz zatem wszystko, aby te obrazy były jeszcze lepsze i jeszcze wspanialsze. A więc co zrobisz?

Najlepszy na jaki Cię stać... i najodpowiedniejszy, to znaczy, adekwatny do miejsca i sprzętu jaki posiadasz.

Dla małych średnic w miejskiej i podmiejskiej zabudowie dobrze spisywały się filtry typu anti-light-pollution. Pod ciemnym niebem spokojnie można stosować filtry ciemniejsze, opisane jako graniczne do tego typu apertury.

Dla sprzętów o znacznie większych średnicach i krótszych ogniskowych, dzięki którym do oka wpada znacznie większa ilość światła, można stosować filtry dość ciemne i bardzo ciemne typu OIII, w celu uzyskania jeszcze większych efektów.

Typowe filtry anti-light-pollution o szerokim spektrum, słabo spisują się w dużych aperturowo sprzętach, pod ciemnym niebem, na obiektach gazowo-pyłowych, dobrze za to radząc sobie z podnoszeniem kontrastu na galaktykach, czy nawet przy gromadach gwiazd.
Z obiektami gazowo-pyłowymi dużo lepiej działają filtry wąskopasmowe, przepuszczające tylko bardzo ograniczoną długość fali, wzmacniając przez to kontrast pomiędzy "wyciętym" widmem tła, a obiektem. Dzięki temu można podziwiać strukturę i detal tych rozległych, a czasami i dość słabych obiektów.

Z kolei w obiektach typu mgławice planetarne, w naszym odczuciu, jest odwrotnie - dobrze kontrastują filtry szerokopasmowe, a najlepiej typu UHC, zachowując w najtrafniejszej proporcji, stosunek wyciętego, gwiazdowego tła, do struktury obiektu. Być może przy jeszcze większych aperturowo, "szybszych" sprzętach, te proporcje przesuwają się bardziej w kierunku ciemniejszy filtrów wąskopasmowych.

Oczywiście ten, z którym widok obiektu najbardziej Ci się podoba... Postrzeganie nieba jest bardzo subiektywne i to, co dla jednego jest za ciemne, dla drugiego będzie idealne... Istnieją jednak jakieś ogólne zasady, które staraliśmy się przekazać powyżej, oczywiście w jakimś stopniu również subiektywne...

Testowane filtry są ogólnie dostępne na polskim rynku (z wyjątkiem IDAS LPS2).

Jakość wykonania wszystkich stoi na bardzo wysokim poziomie, ale dostrzegliśmy małe mankamenty użytkowania - filtry Baadera są fatalnie opisane lustrzanymi literami, które podczas nocnych obserwacji trudne są do przeczytania, natomiast filtry Lumicona są w bardzo cienkich oprawach, przez co dość niewygodnie się je wkręca.

Filtry głównie testowaliśmy na Celestronie C8N i ED80, oraz na Tale 100RS.

Dziękujemy za zaangażowanie i pomoc naszym Kolegom, dzięki którym mogliśmy skompletować filtry i sprzęt do testów, jak i za wyrażone przez nich opinie, które stanowią również część niniejszego opracowania.

Oceny zawarte w teście są subiektywne, a ceny podane ze stron witryn internetowych są aktualne na dzień 20.06.2006.

sprzęt do testów wypożyczyły sklepy:
www.astrokrak.pl
www.deltaoptical.pl