1. Wstęp

Spotkanie było bardzo udane. Pogoda dopisała właściwie każdej nocy. To miejsce doskonale nadaje się na takie imprezy. Światło tak znienawidzonych przez nas lamp sodowych w ogóle tu nie dociera. Tylko gdzieś na horyzoncie widać światła lamp starego typu oświetlających okoliczne wsie. Słowem egipskie ciemności.

Niestety firma FotoClassic miała pecha bo dostarczony przez nią montaż Bresser Messier Mon2 miał uszkodzonego pilota. Również podczas testów GPD2 okazało się, że pilot naszego kolegi, którego użyliśmy do testów jest uszkodzony. Prosimy o wyrozumiałość i cierpliwość. Będziemy te testy uzupełniali w miarę jak pozwoli nam pogoda i czas.

Udział w teście naszych kolegów – głównie Michała Kałużnego, któremu bardzo dziękujemy za pomoc, pozwolił na bliższe przyjrzenie się produktom dostępnym obecnie na krajowym rynku. Michał był również organizatorem zlotu. Dziękujemy również za pomoc Grzegorzowi Pająkowi oraz Michowi.  Na zdjęciu Michu sposobi się do otwarcia kartonu z jednym z montaży.

2. METODOLOGIA

Głównym celem przeprowadzonego testu były pomiary błędu okresowego - PE wypożyczonych montaży. PE (Periodic Error) to błąd spowodowany przez niedoskonałość wykonania przekładni rektascensji. Objawia się on tym, że montaż cyklicznie zwalnia i przyspiesza. Przy astrofotografii interesuje nas błąd maksymalny, ponieważ nawet chwilowe spowolnienie biegu przekładni psuje nam zdjęcie robiąc z gwiazd, jak to ładnie określa Maciej – „fasolki”.
Pomiary wykonaliśmy używając kamery Vesta SC i programu Astrosnap. W przypadku montażu HEQ-6 użyliśmy Celestrona C8N. Pozostałe pomiary wykonaliśmy na C6N. W praktyce wyglądało to tak, że program Astrosnap przez 20 minut mierzył i zapisywał do pliku tekstowego zmiany położenia gwiazdy względem wartości początkowej. Wyniki pomiarów były następnie analizowane za pomocą programu PEAS (Periodic Error Analysis Software).

Program PEAS podaje nam kilka istotnych danych mówiących o jakości montażu:
Max +PE [arcsek] - maksymalny dodatni błąd okresowy
Max - PE [arcsek] - maksymalny ujemny błąd okresowy
Avg + PE [arcsek] - średni dodatni błąd okresowy
Avg - PE [arcsek] - średni ujemny błąd okresowy

Najlepszy będzie dla nas jak najmniejszy maksymalny i minimalny błąd okresowy. Pokazuje nam on jak długie kreski zamiast gwiazd powstałyby, gdybyśmy próbowali robić zdjęcie. Oczywiście musielibyśmy wiedzieć ile sekund kątowych rejestruje jeden piksel przetwornika naszego sprzętu.

Oprócz pomiarów interesowały nas odczucia subiektywne. Ocenialiśmy luzy w przekładniach, „kulturę” pracy montaży, estetykę wykonania, wyposażenie, łatwość obsługi lunetki biegunowej.

Od lewej:

Vixen GPE
Sky Watcher HEQ-5
Vixen GP-D2
Sky Watcher EQ-6
Orion SVP EQ-5
Bresser Messier Mon2

Montaże prezentują się na tym zdjęciu – jak to określił znajomy – jak pluton robotów z “Gwiezdnych Wojen”. Przyjrzyjmy się im z bliska.

1. SKY WATCHER HEQ-5 PRO

Producent pisze, że jest to mniejsza wersja montażu EQ-6. I rzeczywiście, trudno oprzeć się wrażeniu, że jest to wersja EQ-6 dla mniej rozwiniętych fizycznie astroamatorów (wiemy co mówimy bo próbowaliśmy nosić EQ-6).
HEQ-5 posiada aluminiowe koła nastawne, wbudowaną podświetlaną lunetkę biegunową. Pręt przeciwwagi jest wysuwany, co jest dość dobrym rozwiązaniem. W praktyce jest to jeden klamot mniej walający się w bagażniku lub opakowaniu na montaż. HEQ-5 posiada wbudowane silniki. Jest to duża zaleta. W postępującej elektronizacji astronomii amatorskiej coraz łatwiej zaplątać się po ciemku w kable.
Wyliczmy „ urządzenia kablowane”: odrośnik, pilot/autostar, zasilanie pilota, kamera „guidera”, pilot do lustrzanki, focuser. Tak więc dwa kable mniej to spora zaleta. W komplecie jest również trójnóg ze stalowych rurek o średnicy 1.75”. Niestety na stronie producenta nie ma dokładnej specyfikacji montażu zamiast parametrów jest jego zdjęcie. Montaż zasilany jest z 12V. Dołączony jest kabel z wtyczką samochodowego gniazda zapalniczki. Jednak długość kabla jest śmiesznie mała. Jest tak krótki, że gdy zamontujemy lunetę o dłuższej ogniskowej, będziemy trącać nią o samochód, o komfortowych obserwacjach nie wspominając. Na wyposażeniu znajduje się pilot do napędu, jednak możemy dokupić kontroler SynScan, który pełni funkcję GO-TO. Na korpusie montażu znajduje się wyłącznik, gniazda: zasilania, pilota i autoguidera – obydwa typu RJ, oraz dioda świecąca sygnalizująca pracę.

Do testów wypożyczono nam biały egzemplarz. To ostatnio dość modny kolor sprzętu. I dobrze. W ciemnościach łatwiej się w nim znaleźć.  Po bliższym przyjrzeniu się, zgodnie stwierdziliśmy, że wykonanie nie jest tak dobre jakie oferuje np. Vixen. Krawędzie nie są tak ładnie wykończone jak w sprzęcie japońskim.
W żadnym montażu lunetka biegunowa nie była zjustowana. Na plus trzeba oddać, że w każdym z testowanych sprzętów do justowania służyły śruby imbusowe – nie tak jak dawniej – zwykłe, które łatwo się odkręcały. W HEQ-5 podczas ustawiania lunetki ciężko było ją obracać wokół własnej osi. Jeśli chodzi o luzy w przekładniach to w osi deklinacji było w miarę dobrze. Jednak w rektascensji był on największy ze wszystkich testowanych montaży. Podczas ustawiania sprzętu na polarną dość ciężko chodziła regulacja wysokości montażu. Stwierdziliśmy, że pokrętła regulacji azymutu mogłyby być większe, tak jak w GPD-2. Samo mocowanie dovetail jest dobre. Dwie solidne śruby są zaokrąglone, tak, by nie kaleczyć sprzętu.
Statyw jest wykonany przyzwoicie. Jest dość sztywny, choć niektórzy z nas twierdzili, że rurki powinny być wykonane z nieco grubszej stali. Końcówki nóg są gumowane, co zapobiega przypadkowemu przesunięciu statywu podczas obserwacji na twardej nawierzchni. Wysuwane nogi blokowane są pokrętłami.

Wykres błędu okresowego testowanego montażu HEQ-5

2. SKY WATCHER EQ-6 PRO

To najcięższy z produkowanych przez Sky-Watchera montaży. Producent podaje, że jest on w stanie dźwigać do 20kg obciążenia.  Nie wiadomo jednak czy ta waga podana jest z przeciwwagami czy bez. Sam montaż waży 17 kg. Montaż według producenta może być używany do nieprowadzonych ekspozycji z krótkimi czasami. Możemy dokupić do niego EQ-6 SkyScan – kontroler – rodzaj „GO-TO” z wbudowaną funkcją PEC – periodic error correction. Zastosowanie PEC znacznie wydłuży czasy ekspozycji.

Tak jak jego mniejszy odpowiednik, pomalowany jest na biało. Jakość wykończenia podobna. Nie jest z tym tak źle, jednak pewne szczegóły, takie jak pokazany na zdjęciu wskaźnik skali kalendarza wycięty dość ordynarnie z jakiejś blachy psują troszkę estetykę montażu. Ponadto dystans pomiędzy pierścieniem kalendarza a pierścieniem zegara (rektascensji), uniemożliwia dokładne ustawienie montażu na polarną metodą kalendarzową. To samo dotyczy HEQ-5.

Razem z montażem dostajemy podświetlaną lunetkę biegunową, pilota i kabel do zapalniczki również zbyt krótki jak w przypadku HEQ-5. Wysuwany pręt przeciwwagi wydał nam się zbyt cienki jak na tak ciężki montaż. Panel z gniazdami i wyłącznikiem znajduje się z boku korpusu montażu – inaczej niż w HEQ-5. Znajdziemy na nim gniazda pilota, autoguidera, zasilania oraz wyłącznik. Estetyka wykonania jest taka sama jak w HEQ-5. Śruby regulujące wysokość i azymut montażu chodzą płynnie. Płytka sterująca montażu znajdująca się w korpusie, jest zabezpieczona słabo. Każdy z nas spotkał się już z takimi nocami, w których woda ciekła dosłownie po sprzęcie. Nie trzeba wiele mówić co to znaczy dla elektroniki. Zdjęcie przedstawia wylot z lunetki biegunowej.

Jest co prawda zatyczka do otworu ale nie wydaje się ona wystarczająco szczelna.
Statyw jest znacznie masywniejszy niż w HEQ-5. Nogi mają 2” średnicy i mają  dość fajną blokadę wysuwania nóg za pomocą dźwigni.

Nie spodobał nam się natomiast zbyt cienki pręt przeciwwagi:

Wykres błędu okresowego testowanego montażu EQ-6

3. VIXEN GP2

Jest to mniejszy z dwóch japońskich montaży uczestniczących w teście. Jest to nowsza wersja montażu GPE. Producent podaje wagę 4 kg i udźwig 7 kg. Montaż wyposażony jest w libelkę oraz podświetlaną lunetkę biegunową. Wykonany jest bardzo estetycznie. Wszystkie krawędzie są wykończone dokładnie i estetycznie. Pokrętła wysokości i azymutu chodzą bardzo płynnie.
Kupując GP2 nie dostaniemy niestety w zestawie silników i statywu. Możemy je dokupić wraz z sterownikiem lub komputerkiem „SkySensor 2000”. W zestawie jest jedna przeciwwaga.
Testowany przez nas egzemplarz miał spore luzy w osi rektascensji.

Wykres błędu okresowego testowanego montażu GP2

 

5. Bresser Messier Mon2

Jest to jeden z tańszych montaży dostępnych na naszym rynku. Wykonany estetycznie, standardowo wyposażony w dobrej jakości lunetkę biegunową z podświetleniem. Praca w obu osiach jest na zadowalającym poziomie, ale płynnością odbiega od pozostałych. Statyw wykonano ze stalowych rur o średnicy 1.5''. Całość w kolorze stalowym. Dodatkowo można wyposażyć ten montaż w silniki Bresser MON2 (kopia Vixena). Niestety w naszym przypadku mieliśmy ewidentnego pecha ponieważ napędy dostarczone do testów okazały się uszkodzone. Dlatego nie sprawdziliśmy PE tego montażu i przyjrzymy się mu dokładniej w kolejnych testach.

6. Vixen GPD2

Uszkodzony sterownik podczas zlotu w Belęcinie nie pozwolił nam na wykonanie poprawnych testów montażu. Po wymianie sterownika wykonaliśmy taki pomiar. Montaż należy do jednego z naszych kolegów i jest eksploatowany od ponad pół roku. Nie jest to egzemplarz z kartonu, ale prawdopodobnie nie będziemy ograniczać się tylko i wyłącznie do nowych montaży, ze względu na to, że nie do wszystkich typów mamy swobodny dostęp.

Wykres błędu okresowego testowanego montażu VIXEN GPD2

 7. PODSUMOWANIE

Ideą testu było pokazanie jak sprawują się montaże wyciągnięte z przysłowiowego kartonu, czyli takie, jakie trafiają do Waszych domów jak i te, które już od pewnego czasu użytkujecie. Vixen GPD2 i SVP były montażami, które wyłamały się z tej zasady.
Opis SVP powyżej mówi o takim stanie montażu w jakim do nas przyjechał od dystrybutora. Zgodziliśmy się na to, ponieważ dystrybutor nie posiadał nowych egzemplarzy na stanie i przesłał swój prywatny (dzięki jeszcze raz za zaufanie).
W związku z tym przeróbki, nieoryginalne śrubki i krzywo skręcone zębatki nie są naszym dziełem, ale takie już do nas przyjechały. Jest to zatem ciekawostka dla nas wszystkich, dzięki której widzimy jaki wpływ na PE mają własne przeróbki. Będziemy się starali wkrótce dotrzeć do egzemplarza SVP prosto z kartonu...

Z własnego doświadczenia wiemy, że żadnym z tych montaży nie da się robić zdjęć długoczasowych długą ogniskową bez prowadzenia. Trzeba jakoś korygować błędy przekładni. I nie ważne, czy będzie to autoguider czy oko fotografującego. Błąd okresowy będzie miał natomiast większe znaczenie przy fotografowaniu krótkimi czasami bez prowadzenia lub z użyciem funkcji PEC (Periodic Error Correction). Montaże z małym błędem, wyposażone w PEC, lepiej sobie z nim poradzą.

Dane w tabelkach pochodzą ze stron producentów (waga/udźwig/cena).

	Bresser Mon2	Orion SVP EQ-5	Sky Watcher HEQ-5 PRO	Sky Watcher EQ-6 PRO	Vixen GP2	Vixen GP-D2
waga [kg] (dane prod.)	b.d.	b.d.	10	16	4	8.5
udźwig [kg] (dane prod.)	8	10	13.6	18	7	10
statyw	1.5"	1.75"	1.75"	2"	-	-
libelka				•	•	•
lunetka biegun.	•	•	•	•	•	•
podświetlenie lunetki	•		•	•		•
napęd RA/DEC	•	•	•	•
wejście autoguidera			•	•
opcjonalne GO-TO			SynScan	SkyScan	SkySensor	SkySensor
wykonanie	***	****	****	****	*****	*****
luzy w RA(więcej * = mniejszy luz)	***	*****	***	*****	******	*****
płynność regulacji wysokości i azymutu	**	****	**	****	*****	*****
PE max +/- [arcsec]	b.d.	20/25	24/19	9/12	5/5	9/11
PE średni   [arcsec]	b.d.	7/10	9/10	4/4	2/2	3/5
Sigma PE   [arcsec]	b.d.	4/6	6/5	2/3	1/1	2/3
Cena [zł]	999,-	1490,-	2199,-	3199,-	1499,-	3349,-

8. Paramount

Dzięki uprzejmości Jacka Pali publikujemy test jego montażu Paramount. Jacek wykonał ten test przy użyciu teleskopu MeadeLX200 10’’ o ogniskowej 2500mm oraz kamery Meade LPI, o wielkości piksela 8 mikrometrów. Więcej szczegółów znajdziecie na jego stronie: http://www.pala.2com.pl/

A tak wygląda zestaw użyty do testu:

9. Dane źródłowe

I na koniec podajemy pliki źródłowe z danymi zapisanymi przez Astrosnapa:

Sky Watcher HEQ-5 PRO

Sky Watcher EQ-6 PRO 

Vixen GP2

Orion SVP EQ-5

Vixen GPD2

10. Apel

Zapraszamy wszystkich, którzy posiadają montaże jak i niezbędne oprzyrządowanie (kamerka+komputer) do wykonania takich testów. Oprogramowanie użyte przez nas jest darmowe i do ściągnięcia z sieci z podanych przez nas linków.

Każdy z Was może wykonać taki test i podzielić się wynikami z innymi do czego serdecznie namawiamy.

Opracowaliśmy artykuł jak wykonać taki pomiar - zachęcamy do zapoznania się z nim - ARTYKUŁ

Wyniki możecie przesyłać do nas, a my je opublikujemy. W ten sposób dowiemy się więcej o powtarzalności tych, czy innych montaży.

PUBLIKACJA