Testy odbyły się z podwarszawskiej posesji we wrześniu i październiku. Testowano na światłosilnym refraktorze achromatycznym F5,  C102VW Celestrona. Widzialność z tej miejscówki oscyluje zazwyczaj tuż poniżej 5m. W najlepsze noce sięga 6m. Północne niebo wyeliminowane przez łunę od Warszawy (wysoką na ok. 45/55* i rozległą na ok. 90/120*). Horyzont wschodni ograniczony przez drzewa na wysokość ok. 20*, horyzont południowy startuje już od ok. 10*, zachodni spaprany przez pobliską latarnię i sensowny dopiero powyżej 45*.

Testy objęły badanie porównania spadku rozdzielczości na obiektach DS i gwiazdach (M13, Epsilony Lutni), w stosunku do obrazu bez kątówki oraz starciu bezpośrednim pomiędzy testowanymi kątówkami. Wykonałem też analogiczne testy dla maksymalnego zasięgu (okolice M13), odwzorowania bieli (Księżyc), odblasków (Księżyc), chromatyzmu (Księżyc) i astygmatyzmu własnego (HiHa Perseusza). Testy objęły kontrastowanie i jakość obrazów na rozległych, słabych i jasnych obiektach DS  (M33, M110, M57) w warunkach dobrego i słabego nieba, ergonomię, mechanikę i coś co nazywam „zgodnością nocną”, a co można w swobodny tłumaczeniu z "hansowego" na polski opisać jako "fajność" i poręczność praktyczną.

Każdy z testów odbył się niezależnie, w takich samych warunkach pogodowych dla konkretnego testu. Na początek do refraktora trafiał okular testowy tylko z pośrednictwem tulei pozwalającej zogniskować bezpośrednio. Następnie pod okular trafiały po kolei wszystkie testowane kątówki. Opis obrazu był nagrywany na dyktafon. Co ok. 15 min. przeprowadzałem kontrolę stanu obiektywu testowego refraktora, co ok. 30/60 min. na dyktafon trafiał opis stanu pogody, zasięgu, wilgotności, temperatury cirrusów itp. Refraktor testowy wyposażony w napęd. Testy w których wykonano fotografie zostały przeprowadzone za pomocą kamery Meade DSI z zamontowanym filtrem IR-CUT Baader Planetarium.

Kilka wstępnych uwag
     
– Dostarczone do testów kątówki WO są praktycznie parafokalne, czyli jest to tak naprawdę identyczna kątówka tyle, że raz z lustrem o standardowych powłokach (enhanced), a raz z powłokami dielektrycznymi (dielectric).

– Kątówki 2” wolniej parują, dłużej oddają ciepło bo są masywniejsze. Kątówki 1,25” to leciutkie maleństwa mniejsze od niejednego okularu, kątówki 2” to wielkie krowy po kilkaset gram,

– Testowe kątówki ostrzą na różnych wysokościach (poza parą kątówek WO), co może być cenną informacją dla właścicieli wszelkiego rodzaju samoróbek itp. Np. Celestron 1.25” ostrzy 3,5 cm wyżej niż pozostałe kątówki testowe.

– Oprogramowanie do automatycznej kontroli ostrości głupieje gdy kamera pracuje z pośrednictwem kątówki (przynajmniej to od Meade DSI którym dysponuję). Największe problemy są przy kątówkach pryzmatycznych.

– Podczas analizy wyników niniejszego testu proszę pamiętać o hardcore testu na rozdzielczość dla obiektów DS (30km od centrum Warszawy rozdzielamy krawędzie M13 w powiększeniu 20x achromatem F5 z niskobudżetowym okularem via testowe kątówki!)

– Test na optyczne wady własne kątówek został wykonany trochę nieszczęśliwie na W70 25mm. Powinienem go zrobić na LVW albo jakimś Naglerze... tylko trzeba by go mieć. Niby miałem w zasięgu dobrze skorygowany okular (LV9mm), ale postanowiłem zrobić test jednak na okularze o jak najszerszym polu, mimo jego wad. Teoretycznie wady te znam na pamięć i uznałem, że poradzę sobie z oddzieleniem w obrazie stałych wad okularu od nowych problemów, ewentualnie wprowadzanych przez kątówki. Gdyby ktoś chciał taki test przeprowadzić samodzielnie proszę pamiętać, że trzeba się cholernie pilnować. Pole widzenia musi być ustawione idealnie, montaż musi być ustawiony tak dobrze jak to możliwe
.
– Przy samodzielnym powtarzaniu testów doradzam pamiętanie o kilku ważnych patentach:
*  Oko nie przyzwyczajone do silnego blasku Księżyca, rejestruje inną barwę, niż gdy jest  już po kilku minutach obserwacji. U mnie następowało to dopiero po ok 2-3 min. Od startu.
* Przy dużej wilgotności soczewa potrafi niespostrzeżenie zaparować, a nam się wydaje, że to testowy sprzęt ma mniejszą     rozdzielczość / zasięg / kontrast. Zalecam kontrolowanie soczewki co ok. 10 min.
* Dobrze jest pamiętać, że nasze oczy nie są przeważnie równe. Obraz z każdego jest innej jakości i gdzie indziej ostrzy. Testuj zawsze tym samym okiem. Pamiętaj o przeostrzaniu.
* Pamiętaj, że używając kątówek pryzmatycznych dostaniesz oczywiście obraz odwrócony  w stosunku do kątówek lustrzanych. Pociąga to za sobą fakt, że wszelkie układy gwiazdek namiarowych, na których coś tam testujemy, zmieniają się (np. gdy weźmiesz się za test astygmatyzmu lub komy czegokolwiek, gdzie bardzo ważne jest by obserwowane gwiazdki kontrolne były zawsze w tej samej odległości od centrum pola).
* Pamiętaj, że po dłuższych obserwacjach Księżyca mamy powidok! To może mieć wpływ na test.

Test mechaniki, ergonomii i „zgodności nocnej” (czyli jak bardzo kątówka jest user-friendly gdy operujemy nią po omacku, zmarzniętymi rękami, w niewygodnej pozycji lub nie do końca sprawną ręką)

Test spadku zasięgu

Test przeprowadzony w warunkach wysokiej przejrzystości powietrza. Warunki podczas testu: temperatura ok. 11*C droga mleczna od linii drzew do wysokości mniej więcej Hichotek. Zasięg podchodzi w okolice 5.8m (!). Łażą małe cirrusy, spora łuna nad Warszawą. Sprzęt testowy to C102VW 102/500 + W70 25mm. Zasięg wyznaczany na słabych gwiazdach okalających gromadę kulistą M13 w Herkulesie.  Poniżej mapka

Zasięg gołym okiem wyznaczany na podstawie słabych gwiazd w Kasjopei. Poniżej mapka orientacyjna.

Test spadku rozdzielczości na obiektach DS (M13)

    Test przeprowadzony w warunkach wysokiej przejrzystości powietrza. Warunki podczas testu: temperatura ok. 11*C droga mleczna od linii drzew do wysokości mniej więcej Hichotek. Zasięg podchodzi momentami w okolice 5.8m (!). Łażą małe cirrusy, spora łuna nad Warszawą. Sprzęt testowy to C102VW 102/500 + W70 25mm. To był bardzo ciężki test dla sprzętu, 30km od centrum Warszawy rozdzielamy krawędzie M13 w powiększeniu 20x achromatem f/5 z niskobudżetowym okularem via testowe kątówki!

Test spadku rozdzielczości na ciasnych układach gwiazd (Epsilony Lutni)

Test przeprowadzony w warunkach dużego rozwarstwienia powietrza. Warunki podczas testu: temperatura ok. 8*C. Wysoka wilgotność.  Droga mleczna od linii ok. 35* do wysokości mniej więcej Kasjopei.  Oczywiście widać gołym okiem M31 i Hichotki, zerkaniem daje się wyłuskać nawet jedną z gromad otwartych w Woźnicy. Zasięg podchodzi w okolice 4.8 – 5.0m. Niewielkie horyzontalne LP. Lekki wiaterek. Sprzęt testowy to C102VW 102/500 + LV2.5mm. To nieco za dużo dla tego refraktora (2D) tym bardziej, że w trakcie testu występowało dziwne zjawisko termiczne. Moja posesja ma ok. 40 na 40 metrów. Tej nocy występowały na niej duże różnice temperatur na przestrzeni kilkunastu metrów!  Stoisz przy teleskopie marznąc, potem przechodzisz 20 kroków w bok i wpadasz w strefę ciepła gdzie odczuwalnie jest kilka stopni więcej! Bardzo rzadko występuje coś takiego na tak małych przestrzeniach w dodatku przy lekkim wietrze.

Test spadku kontrastu i jakości obrazu na jasnych obiektach DS (M57)

Test przeprowadzony w warunkach dużego rozwarstwienia powietrza. Warunki podczas testu: temperatura ok. 8*C. Wysoka wilgotność. Droga mleczna od linii ok. 35* do wysokości mniej więcej Kasjopei. Oczywiście widać gołym okiem M31 i Hichotki, zerkaniem daje się wyłuskać nawet jedną z gromad otwartych w Woźnicy. Zasięg podchodzi w okolice 4.8 – 5.0m. Niewielkie horyzontalne LP. Lekki wiaterek. Sprzęt testowy to C102VW 102/500 + LV9mm. W trakcie testu występowało dziwne zjawisko termiczne. Moja posesja ma ok. 40 na 40 metrów. Tej nocy występowały na niej duże różnice temperatur na przestrzeni kilkunastu metrów! 

Test spadku kontrastu i jakości obrazu na słabych obiektach DS (M110)

Test przeprowadzony w warunkach przeciętnych. Temperatura ok. 10*C. Średnia wilgotność.  Droga mleczna od linii drzew do wysokości mniej więcej Kasjopei.  Oczywiście widać gołym okiem M31 i Hichotki. Zasięg podchodzi w okolice 4.8 – 5.0m. Niewielkie horyzontalne LP. Sprzęt testowy to C102VW 102/500 + ST80 30mm / W70 25mm. Test umilał widok świecącej obok jak żarówa ogromniastej M31 z widocznym czasem słabo pasem pyłowym :)

Test spadku kontrastu i jakości obrazu na rozległych obiektach DS (M33)

Test przeprowadzony w warunkach przeciętnych. Temperatura ok. 10*C. Średnia wilgotność.  Droga mleczna od linii drzew do wysokości mniej więcej Kasjopei.  Oczywiście widać gołym okiem M31 i Hichotki. Zasięg podchodzi w okolice 4.8 – 5.0m. Niewielkie horyzontalne LP. Sprzęt testowy to C102VW 102/500 + ST80 30mm / W70 25mm.

Test – kontrola astygmatyzmu i innych zniekształceń własnych kątówek. (HiHa)

Test przeprowadzony w bardzo słabych warunkach. Temperatura ok. 9*C, powoli spada. Silna wilgotność. Brak Drogi Mlecznej. Zasięg z trudem osiąga 3.6M. Silne LP od Księżyca (niecałe dwie doby po pełni). Sprzęt testowy to C102VW 102/500 + W70 25mm. Okular testowy charakteryzuje się minimalnymi odblaskami własnymi.

Test przeprowadzony w bardzo słabych warunkach. Temperatura ok. 9*C, powoli spada. Silna wilgotność. Brak Drogi Mlecznej. Zasięg z trudem osiąga 3.6m. Silne LP od Księżyca (niecałe dwie doby po pełni). Sprzęt testowy to C102VW 102/500 + LV9. Rejonem testowym były struktury widoczne w Mare Crisium.

Test fotograficzny wykonany w dzień. Dodatkowo krótki opis odczuć wizualnych w trakcie obserwacji Księżyca podczas testów na jakość obrazu i chromatyzm Sprzęt testowy to C102VW 102/500 + Meade DSI. Wszystkie fotografie wykonane przy świetle słonecznym w odstępie ok. 20 minut na identycznych ekspozycjach i ustawieniach kamerki.

Jak pisałem wcześniej test jest nieco niejednoznaczny. Ocena wizualna jest zawsze subiektywna. Test fotograficzny też nie w pełni oddaje tego, co widać w okularze (jak już wspominałem, focuser głupieje z kątówką). Osobiście jestem zaskoczony tym co wyszło na fotkach... Owszem widać, że kątówki WO mają inną charakterystykę barwną niż kątówki Sky-Watcher, a kątówki pryzmatyczne to również zupełnie inna grupa barw, ale... no właśnie. Barwa na moich fotografiach ma niewiele wspólnego z barwą obserwowaną w okularze. Jako ciekawostkę podaję wyniki wyświetlane przez KITowy soft wsparcia od Meade DSI zmuszony do pracy via testowane kątówki (zgłupiał biedak kompletnie). Fotografie, owszem mogą mieć różnice w ostrości, ale na pewno nie takie jak sygnalizowało oprogramowanie.

Test chromatyzmu własnego (Księżyc)

Test przeprowadzony w bardzo słabych warunkach. Temperatura ok. 9*C, powoli spada. Silna wilgotność. Brak Drogi Mlecznej. Zasięg z trudem osiąga 3.6m. Silne LP od Księżyca (niecałe dwie doby po pełni). Sprzęt testowy to C102VW 102/500 + W70 25mm. Okular testowy charakteryzuje się małym chromatyzmem własnym.

Test nie wyłonił określonego faworyta, który zakasuje wszystkich we wszystkim. Różnice w wielu miejscach są bardzo niewielkie i tak naprawdę zależy kto jaką wagę przyłoży do wyników. Gdy postawimy na jakość wykonania kątówki, WO zdeklasują pozostałych zawodników testu. Gdy będzie zależeć nam szczególnie na odwzorowaniu bieli, wynik już nie będzie taki oczywisty. Jeszcze inna osoba przyłoży największą wagę do chromatyzmu lub ekonomii zakupu i znowu przetasowania.... Dostarczam wam opracowany materiał systematyzujący mocne i słabe strony testowanych kątówek. Może kiedyś uda się przeprowadzić analogiczny test dla kątówek oferowanych nie tylko przez WO ale i przez AK i FC. Traktujcie to jak subiektywną statystykę do wykorzystania w analizie, w której sami zdecydujecie co jest dla was najważniejsze. Na koniec smutna prawda, obraz bez kątówki jest dużo wyższej jakości niż to się na pierwszy rzut oka wydaje.

Ekstrakt dla leniwych

Testowany sprzęt:

A - WO DIG2D1, 90*
B - WO DIG2AE, 90*
C - SW 2”, 90*
D - SW 1.25”, 90*
E - Celestron 1.25”, 90* (pryzmatyczny)
F - Celestron 1,25”, 45* C102 KIT (jako ciekawostka poza konkursem)

Zakres testów:

1 - spadek rozdzielczości na obiektach DS (M13)
2 - spadek rozdzielczości na układach wielokrotnych (Epsilony Lutni),
3 - spadek maksymalnego zasięgu (okolice M13),
4 - odwzorowanie bieli (Księżyc),
5 - odblaski własne (Księżyc),
6 - chromatyzm własny (Księżyc)
7 - astygmatyzm własny (HiCha Perseusza).
8 - kontrastowanie i jakość obrazów na rozległych obiektach DS  (M33)
9 - kontrastowanie i jakość obrazów na słabych obiektach DS  (M110)
10 - kontrastowanie i jakość obrazów na jasnych obiektach DS  (M57)
11 - ergonomia, mechanika i poręczność.

Metoda testów:

Każdy z testów odbył się niezależnie, w takich samych warunkach pogodowych dla konkretnego testu. Na początek do refraktora trafiał okular testowy zogniskowany bezpośrednio. Następnie pod okular trafiały po kolei wszystkie testowane kątówki. Opis obrazu był nagrywany na dyktafon. Testy w których wykonano fotografie zostały przeprowadzone za pomocą kamery Meade DSI z zamontowanym filtrem IR-CUT Baader Planetarium.

    Wyniki – zestawienie dla leniwych (równe wagi wszystkich testów):

   Podsumowanie dla leniwych:
–    Jeżeli zależy ci na jakości mechanicznej WO będzie dobrym wyborem.
–    Jeżeli zależy ci na ekonomii wybierz albo WO DIG2 AE albo SW 2” w zależności jak wiele kasy możesz wydać.
–    Jeżeli zależy ci na jakości obrazu celuj w WO choć SW 2” bardzo nieznacznie im ustępuje.
–   Jeżeli zależy ci na idealnym odwzorowaniu bieli to masz problem, bo kątówki pryzmatyczne które brylowały w tym temacie raczej średnio radziły sobie w innych konkurencjach.